اتاق فکر think tank

اتاق فکـر (Think tank)چیست؟

Think tank

شاید موضوع اتاق فکر، موضوع تازه و نویی به نظر نرسد اما نقش ارزشمند اتاق‌‌های فکر در تعاملات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی و تاثیر مثبت آن در توسعه و ارتقای

سازمان‌ها، به‌ویژه سازمان‌های ارایه دهنده خدمات به قشرهای متفاوت جامعه، باعثشده است که این تشکیلات غیر‌ساختارمند گذشته، امروزه جایگاهی در ساختار سازمان‌ها پیدا کند.

یکی از عادت‌‌های بدی که دامنگیر جامعه ماست، عمل پیش از تفکر یا تفکر پس از عمل است که راه برون رفت از این سیکل معیوب،نهادینه سازی الگوی عمل مبتنی بر معرفت است.

اتاق فکر، مغزی برای اندیشیدن، ذهنی برای پرواز کردن و فکری برای گشودن است.اتاق فکر عرصه‌ای است که در آن خرد جمعی به منصه ظهور می رسد . در این فضا شرکت‌کنندگان

درخصوص مسایل و موضوعات موردبحث به اجماعی همگانی دست می‌یابند، چرا که در اینجا دیگر از روابط قدرت خبری نیست.

اتاق‌های فکر چهار ویژگی‌ عمده دارند:

۱ – جمع اندیشی
۲ – تولید فرآورده‌های فکر و انتقال به مخاطب
۳ – معطوف بودن کوشش‌ها به مسایل روز
۴ – درگیر نشدن در مسایل اجرایی و تشریفات رسمی سیاستگزاری

در اینجا کمیت بسیار مهم بوده و از تعداد پیشنهادهای بیشتر استقبال می‌گردد، زیرا احتمال رسیدن به راه حل بهتر را افزایش می‌دهد.در این روش یک گروه ۵ الی ۱۵ نفره با حضور

یک رییس (البته نه از نوع روسای خودمحور) برای اداره نمودن جلسه و یک دبیر برایثبت پیشنهادهای صورت گرفته با استفاده از برخی ابزار و امکانات تشکیل جلسه می‌دهند.دستور

کار جلسه قبلا با وضوح کامل به اعضا اعلام می‌شود . باید مطمئن شد تمامی اعضای گروه موضوع موردنظر را درک نمودهباشند. اعضا در طی جلسه به نوبت پیشنهادهای خود را اعلام

و دبیر جلسه آنها را یادداشت می‌نماید. با این حال این روش قواعدیدارد که به این شرح می‌باشد:

۱ – اظهار نظر آزاد و بی‌واسطه و هر چند غیرمعمول بلامانع است (از ایده‌‌های غیرمعمول استقبال می‌شود).

۲ – به هیچ اندیشه ای انتقاد نمی‌شود (انتقاد ممنوع است).

۳ – حداکثر نظرات ارایه و جمع‌آوری می‌شود (تاکید بر کمیت نظرات و ایده‌هاست).

۴ – تکوین نظرات در مدت معین صورت می‌گیرد (ایده‌ها ترکیب و بهبود پیدا می‌کنند

کاملا واضح است که قواعد این مسیر بسیار بیشتر از این 4 قاعده اصلی و استراتزیکی و راهبردی است اما در هر حال این 4 فرمان می تواند بسیار مهم و تاثیر گذار و تعیین کننده

داشته باشد…..

بعنوان یک مشاور کسب و کار اتاق فکر، موسسه، شرکت یا گروهی که برای تحقیقات بین رشته ای با هدف ارائه مشاوره در مورد طیف متنوعی از موضوعات و محصولات خط مشی از

طریق استفاده از دانش تخصصی و فعال سازی شبکه ها سازماندهی شده است.

ما پیوسته فکر می کنیم اتاق های فکر متمایز از دولت ها هستند و بسیاری از آنها سازمان هایی اساسا غیرانتفاعی بوده و هستند، اما کار آنها ممکن است برای مشتریان دولتی و

تجاری و یا خیلی خاص و کاملا خصوصی انجام شود. پروژه ها برای مشتریان دولتی اغلب شامل برنامه ریزی سیاسی و یا اجتماعی و حتی شایدپروژه های دفاع ملی است.

پروژه های تجاری شامل توسعه و انواع و اقسام آزمایش های فناوری های جدید و محصولات جدید است. منابع مالی شامل موقوفات، قراردادها، کمک های خصوصی و فروش

گزارش ها می شود.

ریشه ها و مبنی کار اطاق فکر

باید بدانیم که اصطلاح اتاق فکر یا think tank اولین بار در اصطلاحات نظامی در طول جنگ های جهانی دوم برای توصیف مکانی امن که در آن برنامه ها و استراتژی ها قابل بحث

بود استفاده شد، اما معنی آن در  دهه 1960 زمانی که در ایالات متحده برای توصیف غیرانتفاعی خصوصی مورد استفاده قرار گرفت تغییر کرد.

سازمان های سیاست پژوهی پیشنهاد شده است که اولین اندیشکده انجمن سوسیالیستی فابیان بود که در اواخر قرن نوزدهم در بریتانیای کبیر تأسیس شد و به دنبال تأثیرگذاری بر

سیاست عمومی کشور بود. برای سال‌های متمادی، اکثر محققانی که  اندیشکده‌ها را مطالعه می‌کردند، آن‌ها را یک پدیده منحصربه‌فرد آمریکایی می‌دانستند که در ایالات متحده به

دلیل استثنایی بودن سیستم سیاسی و سنت غنی آن در تأمین مالی  خصوصی و نه دولتی، که به نفع اتاق‌های فکر بود، در ایالات متحده شکوفا شد. این سازمان‌ها همچنین در

کشورهای صنعتی دیگر مانند کانادا، بریتانیا و استرالیا شکوفا شده‌اند، جایی که معمولاً تعداد آنها کمتر و بودجه کمتری نسبت به ایالات متحده وجود دارد. در اوایل قرن بیست و یکم،

بیش از نیمی از اتاق‌های فکر جهان در اروپا و آمریکای شمالی بودند.

به نظر می رسد که اندیشکده های اروپایی بسیار متفاوت هستند. برای مثال، در آلمان، اندیشکده‌های بزرگ و با نفوذی وجود دارند، اما اغلب با بودجه دولتی و با احزاب سیاسی یا

دانشگاه‌ها مرتبط هستند.

شاید برایتان جالب باشد که در فرانسه سازمان‌هایی شبیه به اندیشکده‌ها با دولت پاریس مرتبط هستند و با احزاب سیاسی روابط متعارض اما تابعی دارند. در جنوب اروپا، اتاق های

فکر در دهه 1970 شروع به ظهور کردند. تحقیقات بر روی اندیشکده‌های خارج از جهان غرب نشان می‌دهد که سازمان‌های مختلف ممکن است در سطح جهانی وجود داشته باشند.

ویژگی های اتاق های فکر استاندارد

این سازمان ها دارای تعدادی ویژگی مشترک هستند. اول تمرکز سیاست آنها است، به این معنی که هدف آنها این است که دانش و سیاست گذاری را با هم از طریق اطلاع رسانی و

در صورت امکان، تأثیرگذاری بر روند سیاست گذاری در کنار هم قرار دهند. اتاق‌های فکر تحقیقاتی را انجام می‌دهند و بازیافت می‌کنند که هدف آن حل مشکلات سیاستی است و نه

صرفاً پیشبرد بحث نظری. دومین ویژگی مشترک، هدف عمومی است که به دلیل وجود اتاق های فکر اشاره دارد. بیشتر اندیشکده‌ها ادعا می‌کنند که تحقیقاتی را برای آگاه کردن مردم

و دولت در مورد چگونگی بهبود سیاست‌های عمومی انجام می‌دهند. شعارهای آنها اغلب ادعا می کند که کار آنها برای منافع عمومی و آموزش عمومی است. ثالثاً، تخصص و حرفه ای

بودن کارکنان تحقیقاتی آنها، منابع فکری کلیدی اتاق های فکر و راهی برای مشروعیت بخشیدن به یافته های آنها است. در نهایت، فعالیت‌های کلیدی اتاق‌های فکر معمولاً تحلیل و

مشاوره تحقیقاتی است که در قالب انتشارات، کنفرانس‌ها، سمینارها و کارگاه‌های آموزشی ارائه می‌شود.

گونه شناسی و ریشه شناسی اطاق فکر

تنوع سازمان هایی که تحت عنوان اتاق فکر قرار می گیرند، منجر به ایجاد گونه شناسی شده است. حداقل چهار نوع اتاق فکر را می توان مشاهده کرد. اولی مخزن ایدئولوژیک است

که به سازمان هایی اطلاق می شود که دارای یک فلسفه سیاسی مشخص یا به طور کلی تر، ایدئولوژیک هستند. آنها شبیه «تانک‌های حمایت» هستند، مؤسساتی که برای تحقیق و

حل مشکلات و لابی کردن قانونگذاران برای اتخاذ راه‌حل‌هایشان تأسیس شده‌اند. به عنوان مثال می توان به اتاق های فکری اشاره کرد که ایده های اقتصادی و سیاسی برای احزاب

محافظه کار و کارگر در بریتانیا و اندیشکده های وابسته به احزاب سیاسی در آلمان ارائه می کنند. نوع بعدی تانک تخصصی است که شامل موسساتی است که تمرکز موضوعی دارند.

رایج ترین موضوعات سیاست خارجی و عمومی است، اما اتاق های فکر در موضوعات دیگری مانند محیط زیست نیز تخصص دارند. دسته سوم شامل مؤسساتی است که نه در سطح

ملی، بلکه در سطح منطقه ای مانند اندیشکده های دولتی ایالات متحده، یا در سطح فراملی، مانند مؤسساتی که در بروکسل مستقر هستند و به امور اروپا می پردازند، کار می کنند.

اتحادیه (EU). دسته نهایی مخازن «فکر کن و انجام بده» است که جدا از فعالیت‌های تحقیقاتی سنتی خود، در سطح عملی‌تری مانند تأمین مالی پروژه‌های خیریه فعال هستند. این

نوع اتاق فکر شباهت هایی به سازمان های غیردولتی (NGO) دارد.

اتاق‌های فکر را می‌توان از سایر سازمان‌هایی که در عرصه سیاسی دخیل هستند متمایز کرد. آنها با واحدهای دانشگاهی که دروس ارائه می دهند، اما تحقیقات نیز انجام می دهند،

متفاوت هستند. ادامه دارد…..