اخلاق حرفه ای و آیین نامه های رفتاری نوشته دکتر مازیار میر

اخلاق حرفه ای و آیین نامه های رفتاری

اخلاق حرفه ای و آیین نامه ها

#مازیارمیر

مفهوم اخلاق حرفه‌اي

اخلاق حرفه‌اي يكي از مسائل اساسي همه جوامع بشري است هر جامعه‌اي نيازمند آن است تا ويژگي‌هاي اخلاق حرفه‌اي مانند دلبستگي به كار ، روحيهمشاركت و اعتماد، ايجاد تعامل با يكديگر و غيره تعريف و براي تحقق آن فرهنگ‌سازي كنند.

امروزه بسياري از كشورها به اين بلوغ فكري رسيده‌اند كه بي‌اعتنايي به مسائل اخلاقي و فرار از مسئوليت‌ها و تعهدات اجتماعي به از بين رفتن موسسه و سازمان مي‌انجامد به همين دليل بسياري از موسسات و سازمانهاي موفق، براي تدوين استراتژي اخلاقي احساس نياز كرده و به اين باور رسيده‌اند كه بايد در سازمان يك فرهنگ مبتني بر اخلاق رسوخ كند، از اين رو كوشيده‌اند به تحقيقات درباره اخلاق حرفه‌اي جايگاه ويژه‌اي بدهند. لذا يكي از عمده‌ترين دغدغه‌هاي مديران كارآمد در سطوح مختلف چگونگي ايجاد بسترهاي مناسب براي عوامل انساني شاغل در تمامي حرفه‌هاست تا آنها با حس مسئوليت و تعهد كامل به مسائل جامعه و حرفه خود بپردازند و اصول اخلاقي حاكم بر شغل و حرفه خود را رعايت كنند.

ويژگيهاي اخلاق حرفه‌اي در افراد مربوط به حوزه فردي بوده اما وقتي از حوزه فردي و شخصي به حوزه كسب و كار گام بر مي‌داريم اخلاق كار و يا اخلاق شغلي به ميان مي‌آيد مانند اخلاق پزشكي، اخلاق معلمي، اخلاق مهندسي و نظاير آن در اينجا براي نمونه چگونه ممكن است سيستم يك بيمارستان يا دانشگاه غيراخلاقي باشد اما از پرستاران بخواهيم اخلاقي باشند. امروزه اخلاق حرفه‌اي نقش راهبردي در موسسات را داشته و متخصصان مديريت استراتژيک، اصول اخلاقي شايسته در سازمان را از پيش شرط‌هاي مديريت استراتژيك كارآ دانسته‌اند. در اخلاق حرفه‌اي مسئوليتهاي اخلاقي سازمان در قبال محيط داخلي و خارجي است و اين متمايز از حقوق كار است، در حاليكه حقوق كار نيز در آن وجود دارد. اصول اخلاق شايسته و كارآ از پيش شرطهاي مديريت استراتژيك كارآست و اين اصول موجب بوجود آمدن يك موسسه يا سازمان كارآ مي‌شود.

مفهوم اخلاق حرفه‌اي

اخلاق حرفه‌اي به معناي اخلاق كار و اخلاق مشاغل است.

الف ـ اخلاق كار(work ethics): اخلاق كار متعهد شدن انرژي ذهني، رواني و فيزيكي فرد يا گروه به ايده جمعي است در جهت اخذ قوا و استعداد دروني گروه و فرد براي توسعه به هر نحو.

ب ـ اخلاق حرفه‌اي(professional ethics): يكي از شعبه‌هاي دانش اخلاقي است كه مي‌كوشد به مسائل و ارزش‌هاي اخلاقي حرفه‌هاي گوناگون پاسخ داده و براي آن قواعد، ضوابط و اصول خاصي در محيط حرفه‌اي متصور مي‌گردد به عبارت ديگر وجدان و فطرت خويش در انجام كار حرفه‌اي رعايت كنند بدون آنكه الزام خارجي داشته باشند يا در صورت تخلف به مجازات‌هاي قانون دچار شوند.

مقايسه اخلاق فردي و اخلاق شغلي:

اخلاق فردي مسئوليت پذيري فرد است در برابر رفتار فردي خود صرفاً به منزله يك فرد انساني، ولي اخلاق شغلي مسئوليت‌پذيري يك فرد است در برابر رفتار حرفه‌اي و شغلي خود به مثابه صاحب يك حرفه ، شغل يا پست سازماني.

اخلاق حرفه ای اصولی است که بر رفتار یک فرد یا گروه در یک محیط تجاری حاکم است. اخلاق حرفه‌ای نیز مانند ارزش‌ها، قواعدی را ارائه می‌کند که چگونه یک

فرد باید در چنین محیطی نسبت به افراد و مؤسسات دیگر رفتار کند.

توجه داشته باشید

برخلاف ارزش‌ها، اخلاق حرفه‌ای اغلب به‌عنوان مجموعه‌ای از قوانین تدوین می‌شود که گروه خاصی از مردم از آن استفاده می‌کنند.

این بدان معنی است که همه افراد در یک گروه خاص از اخلاق حرفه ای یکسانی استفاده می کنند، حتی اگر ارزش های آنها برای هر فرد منحصر به فرد باشد.

این کد نمونه ای از مجموعه مدون اخلاق حرفه ای برای کسانی است که وارد حرفه مشاوره مهاجرت می شوند.

اصول اخلاقی

اصول اخلاقی زیربنای همه قوانین رفتار حرفه ای است. اصول اخلاقی ممکن است بسته به حرفه متفاوت باشد. به عنوان مثال، اخلاق حرفه ای که به پزشکان

مربوط می شود با اخلاقیات مربوط به وکلا یا مشاوران املاک متفاوت است.

با این حال، برخی از اصول اخلاقی جهانی وجود دارد که در همه حرفه ها اعمال می شود، از جمله:

صداقت
امانت
وفاداری
احترام به دیگران
پایبندی به قانون
انجام کارهای خوب و پرهیز از آسیب رساندن به دیگران
مسئوليت.

کدهای رفتار

کدهای رفتار حرفه ای از این اصول اخلاقی حرفه ای به عنوان مبنایی برای تجویز استانداردهای رفتاری مورد نیاز برای اعضای یک حرفه استفاده می کنند. آنها

همچنین به دنبال تعیین انتظاراتی هستند که حرفه و جامعه از اعضای خود دارند.

هدف کدهای رفتاری ارائه رهنمودهایی برای حداقل استاندارد رفتار مناسب در زمینه حرفه ای است. قوانین رفتاری در کنار قوانین عمومی کشور و ارزش های

شخصی اعضای این حرفه قرار دارند.

توجه داشته باشید

ارزش اولیه یک کد رفتار حرفه ای به عنوان یک چک لیست برای تنبیه اعضای ناسازگار نیست، اگرچه نقض یک کد رفتار معمولاً پیامد انضباطی حرفه ای دارد.

در عوض، ارزش اولیه آن این است که به عنوان یک برگه سریع برای ارتقای تصمیم گیری اخلاقی توسط اعضای آن حرفه عمل کند.

آداب رفتار حرفه ای مزایایی را برای موارد زیر فراهم می کند:

عموم مردم، چون اعتمادی را نسبت به قابل اعتماد بودن حرفه ایجاد می کنند

مشتریان، زیرا شفافیت و اطمینان بیشتری در مورد نحوه رسیدگی به امورشان ارائه می دهند

اعضای این حرفه، زیرا چارچوب حمایتی برای مقاومت در برابر فشار برای اقدام نامناسب، و برای اتخاذ تصمیمات قابل قبول در مناطقی که ممکن است «مناطق

خاکستری» باشند، فراهم می‌کنند.

این حرفه به عنوان یک کل، زیرا آنها درک مشترکی از عملکرد قابل قبول ارائه می دهند که باعث ایجاد یکپارچگی و امکان رویه های انضباطی منصفانه می شود.

دیگران با این حرفه سر و کار دارند، زیرا این حرفه قابل اعتمادتر و راحت تر به نظر می رسد.

سایر مشارکت کنندگان در اخلاق حرفه ای

وظایف امانتداری

هنگامی که یک مشاور موافقت می کند که به مشتری کمک کند، آنها موافقت می کنند که مسئولیت آن شخص و موضوع مهاجرت او را بر عهده بگیرند. مشتری در

رابطه با آن کمک به مشاور وابسته می شود. این یک رابطه امانتداری بین امانتدار (مشاور) و اصیل (موکل) است. حتی بدون کد، این رابطه امانی به این معنی

است که مشاور تعهدات خاصی در قبال مشتری خود دارد.

تعهدات قراردادی

هنگامی که یک مشاور با مشتری قراردادی (یا توافق نامه کتبی) منعقد می کند، این امر باعث ایجاد تعهدات قانونی الزام آور برای اجرای شرایط قرارداد به روشی

خاص می شود. این شامل وظیفه ای برای عمل با دقت، دقت و مهارت لازم است و همچنین متضمن تعهداتی مانند رازداری و صداقت است، حتی اگر به طور خاص

در قرارداد ذکر نشده باشد.

بسیاری از مسائل اخلاقی احتمالاً از روابط مشاوران با مشتریان ناشی می شود. بسیاری از این موارد را می توان با داشتن شرایط واضح در یک توافق نامه کتبی

در مورد نحوه رسیدگی به برخی موارد، مانند به اشتراک گذاری اطلاعات محرمانه، استفاده از مترجم، بازپرداخت و صورتحساب برطرف کرد. اطلاعات بیشتر در مورد

قراردادهای مکتوب را می توان در مجموعه ابزار کد رفتار یافت.

قوانین دیگر

علاوه بر قوانین مهاجرت نیوزلند، مشاوران باید از سایر قوانین مربوطه نیز آگاه باشند که به دنبال تنظیم نحوه رفتار ارائه دهندگان خدمات هستند. در نیوزلند این می

تواند شامل قانون ضمانت مصرف کننده 1993 باشد. مشاورانی که در خارج از نیوزلند فعالیت می کنند باید مطمئن شوند که با قوانین مشابهی که بر رفتار ارائه

دهندگان خدمات در آنجا حاکم است آشنا هستند.

اخلاق حرفه‌ای در روانشناسی

روانشناسی علمی است که با انسان سروکار دارد و به دلیل حساسیت موضوعی، رعایت اصول اخلاقی در آن ضرورت دارد. در این مقاله سعی داریم شما را با اصول کلی اخلاقی در روانشناسی آشنا کنیم.

اخلاق چیست؟

واژه‌ی اخلاق در معانی متعددی به‌کار رفته است. خلق‌وخو، دانشی که در رابطه با خوبی و بدی بحث می‌کند و مقررات رفتاری حاکم بر افعال انسانی بخشی از تعاریفی هستند که برای این واژه مطرح شده‌اند.

از دیدگاه رست عمل اخلاقی عملی است که منجر به رفاه و آسایش دیگران می‌شود و چهار مولفه را در بر می‌گیرد:

1.حساسیت اخلاقی

به معنای فرایند تشخیص موقعیت است.

2.استدلال اخلاقی

زمانی است که فرد احساس می‌کند باید کاری انجام دهد و از بین چند گزینه، مناسب‌ترین موقعیت را انتخاب کند.

3.تصمیم‌گیری اخلاقی

زمانی است که یک شخص گزینه‌ها را ارزیابی کرده و تعیین می‌کند کدام گزینه اخلاقی‌تر است.

4.انجام عمل اخلاقی

در این مرحله شخص بعد از طی کردن تمام مراحل مطرح‌شده، عمل اخلاقی را انجام می‌دهد.

نظام‌نامه‌ی اخلاقی، شرح استانداردهای اخلاقی برای روانشناسان است تا مانع از انجام عمل غیراخلاقی توسط آنان شود. انجمن روانشناسی آمریکا اولین

نظام‌نامه‌ی اخلاقی را در سال 1953 و آخرین نسخه‌ی بازبینی‌شده را سال 2010 منتشر کرده است. این نظام‌نامه دو بخش دارد:

1.بخش عمومی

هدف از اصول عمومی، راهنمایی و ترغیب روانشناسان به‌سوی ایده‌آل‌های اخلاق حرفه‌ای است و شامل پنج بخش است:

1-1.مسئولیت‌پذیری و وفاداری

به معنای آن است که روانشناسان باید روابط صادقانه‌ای با دیگران برقرار کنند و نسبت به مسئولیت‌های علمی و حرفه‌ای خود آگاه باشند.

2-1.نیکوکاری و عدم آسیب‌رسانی

به این معناست که روانشناسان می‌کوشند خدماتی ارائه دهند که سودمند باشد و به دیگران آسیب نرساند. اصل نیکوکاری درمانگر را ملزم می‌کند در محدوده‌ی صلاحیت خود کار کند و رفاه جامعه را ارتقا دهد. این اصل در واقع بنیادی‌ترین اصل این نظام‌نامه است.

3-1.احترام به کرامت انسانی

روانشناسان برای شان و منزلت تمام افراد، رعایت حریم شخصی، محرمانه‌بودن و خودمختاری آن‌ها احترام قائل می‌شوند.

4-1.یکپارچگی

یکپارچگی به معنای آن است که روانشناسان در ارتقای دقت، صداقت، درستی و راستگویی در علم، آموزش و کار روانشناسی کم‌کاری یا تقلب نمی‌کنند و یا درگیر کلاه‌برداری یا تحریف واقعیت به‌صورت عمدی نمی‌شوند و دسترسی به مداخلات روانشناختی را حق همه‌ی افراد می‌دانند تا بتوانند به‌طور یکسان از کیفیت فرایندها، شیوه‌ها و خدماتی که توسط روانشناسان ارائه می‌گردد برخوردار گردند.

2.استانداردهای اخلاقی

استانداردهای اخلاقی دربرگیرنده‌ی قوانین لازم‌الاجرای اخلاقی هستند که ده مورد می‌باشند.

1-2.حل مسائل اخلاقی

گاهی روانشناسان با شرایطی رو‌به‌رو می‌شوند که باید بهترین و درست‌ترین تصمیمات را بگیرند.به همین دلیل نظام‌نامه به روانشناسان کمک کرده و اقدامات درست را در موقعیت‌های مختلف توضیح داده است. این موقعیت‌ها می‌توانند آگاهی از سواستفاده‌ از خدمات روانشناسان، تعارض میان اخلاق و قانون، مشارکت با کمیته‌های اخلاقی و مواردی از این قبیل باشند.

2-2.صلاحیت

این مورد به مرزهای صلاحیت خدماتی که روانشناس در موقعیت‌های مختلف ارائه می‌دهد مرتبط است. روانشناس موظف است که تنها در حیطه‌ی تخصصی خود فعالیت کرده و چنانچه در فوریت‌‌ها مشغول ارائه‌ی خدمات هستند با رفع فوریت، اتمام خدمات‌رسانی خود را اعلام کنند و در صورت واگذاری مسئولیت به دیگران، تنها افراد شایسته و متخصص را انتخاب کنند. همچنین هنگام بروز مشکلات شخصی، فعالیت خود را به‌طور موقت قطع کنند.

3-2.ارتباطات انسانی

روانشناسان نباید نسبت به مسائلی همچون قومیت، نژاد، فرهنگ و جنسیت سوگیری داشته باشند و باید تمام تلاش خود را برای همه‌ی افراد به‌کار ببندند. همچنین باید از آزار و اذیت و اغواگری جنسی مصون باشند، با مراجع خود روابط خارج از چهارچوب درمان نداشته باشند و در صورت تقاضای کمک از متخصصی دیگر به عنوان شخص ثالت حد و مرز آن را مشخص کنند.

4-2.رازداری

رازداری اصل زیربنایی مشاوره و درمان کارامد استکه خودمختاری و استقلال مراجع را مورد حمایت قرار می‌دهد.روانشناسان باید از جلسات ابتدایی در مورد رازداری و موارد نقض آن با مراجع گفتگو کنند مگر این‌که امکان بحث در مورد طی جلسات او وجود نداشته باشد.موارد نقض شامل مسائل دادگاهی، الزامات و محدودیت‌های قانونی، بیماری‌های واگیردار و مواردی از این قبیل است.

5-2.تبلیغات و اعلامیه‌های عمومی

در صورت لزوم بیان برخی مطالب روانشناس باید دقت کند که از اظهارات نادرست و فریبنده خودداری کند. و چنانچه قصد برگزاری کارگاه وجود دارد باید الزامات مربوط به مجوز را برآورده کرده و در رابطه با محتوای کارگاه‌ها اطلاعات درستی را در اختیار افراد بگذارد.

6-2.نگهداری اطلاعات و حق‌الزحمه‌ها

روانشناس باید در حفظ و نگهداری پرونده‌ها و اطلاعات مراجعان کوشا باشد و آن‌ها را در اختیار دیگران قرار ندهد.همچنین نباید با مراجعان معامله انجام دهد و از آن‌ها هدیه، کالا یا خدمات دریافت کند.

7-2.پژوهش

در صورت انجام پژوهش روانشناس باید نتایج دقیق را به سازمان‌ها و مراکز مربوط ارائه دهد، از شرکت‌کنندگان پژوهش و دستیاران خود مراقبت کرده و در صورت لزوم ضبط صدا از شرکت‌کنندگان اجازه بگیرد.همچنین همه‌ی شرکت‌کنندگان باید از حضور در پژوهش آگاهی و رضایت داشته باشند و از نتایج آن نیز مطلع شوند.

8-2.سنجش

روانشناسان باید ارزیابی دقیق از مراجعان به عمل آورند و نظرات خود را تنها پس از این ارزیابی دقیق ارائه دهند. همچنین باید از ابزارهایی استفاده کنند که پایایی و روایی مناسبی داشته باشند.هنگام تفسیر نتایج نیز باید به ویژگی‌های فردی مراجعان  توجه داشته باشند.

9-2.آموزش و کارورزی

در صورت برگزاری برنامه‌های آموزشی باید اطلاعات و تخصص لازم را در این زمینه داشته باشند و اطمینان حاصل کنند که اطلاع‌رسانی مناسب در این زمینه وجود دارد. همچنین باید در ارزیابی دانشجویان عملکرد درست و منطقی داشته باشند و از افشای اطلاعات آن‌ها خودداری کنند.

10-2.درمان

درمانگر باید مراجع را از اهداف و برنامه‌های درمانی آگاه کند، زمانی که مراجع دیگر نیازی به درمان نداشت اختتام جلسات را اعلام کند و با مراجعان روابط خارج از اصول برقرار نکند.در قرارداد درمانی لازم است نکات زیر رعایت شود:

1.زمان یعنی روز و ساعات جلسات

2.طول مدت جلسه(60-45 دقیقه)

3.تعداد کلی جلسات و دفعات آن در هفته یا در ماه

4.شرایط لغو جلسات

5.هزینه‌ها و نحوه‌ی پرداخت حق‌الزحمه

6.رازداری و موارد نقض آن

7.شرایط ضبط صدا یا تصویر

8.تکالیف خانگی

9.چهارچوب ارتباط حرف‌های درمانگر و درمانجو

10.ختم جلسات