اصول مهم و استراتژیک در اخلاق حرفه ای برای مدیران حرفه ای
![\"اخلاق](\"https://www.mazyarmir.com/wp-content/uploads/2022/05/IMG_9991-scaled.jpg\")
دکتر مازیار میر
1381 قروردین
به روز رسانی 1400
![\"اخلاق](\"https://www.mazyarmir.com/wp-content/uploads/2022/07/bomer-model.jpg\")
اخلاق حرفه ای در برگیرنده اخلاق فردی و اخلاق شغلی است
رعایت اخلاق حرفه‌ای در سازمان، امری لازم و ضروریست تا سازمان از یک سو، جامعه را دچار تعارض نکند و از سوی دیگر با اتخاذ تصمیمات منطقی و خردمندانه منافع بلندمدت خود را تضمین کند.
به گزارش خبرنگار آنا دکتر فریده دوکانه ای گفت: آن چیزی که در مواجهه با مفهوم اخلاق حرفه‌ای باید مدنظر ما قرارگیرد، این است که ابتدا اخلاق حرفه‌ای در برگیرنده اخلاق فردی و اخلاق شغلی است، اما از هر 2 فراتر رفته و به سازمان به منزله یک مجموعه حقوقی نظر می‌کند.
وی گفت: امروزه رویکردی استراتژیک نسبت به مسئله اخلاق حرفه‌ای پیدا شده و به همین دلیل مسئولیت معنوی شرکت به مدیران استراتژیست سپرده می‌شود، نه به واحد پرسنلی و نه حتی به مدیران اجرایی.
رئیس دانشکده علوم تربیتی و مشاوره واحد رودهن گفت: در حوزه اخلاق باید 2 نوع رویکرد \”فضیلت گرایانه\”و \”مسئله محور\” را از یکدیگر تفکیک کرد. نگرش سنتی به معضلات اخلاقی صرفاً فضیلت محور است نه مسئله محور در حالیکه آنچه از معضلات اخلاقی سازمان یا موسسه گره گشایی می‌کند، رویکرد مسئله محور است چون معضل اخلاقی، یک مسئله است و برای حل اثربخش آن نیازمند کسب تخصص و مهارت هستیم.
اصول مهم و استراتژیک در اخلاق حرفه ای برای مدیران حرفه ای
وی گفت: امروزه موانع رشد اخلاق حرفه‌ای در سازمانها ، موسسات و محیطهای کسب وکار شامل:
فقدان نگرش راهبردی به اخلاق حرفه‌ای، فرافکنی، مشتری مداری بصورت ابزارنگری و نه اصیل نگری، فقدان انگیزش، نارضایتی شغلی، فقدان مهارت تصمیم‌گیـــری، بلاتکلیفی یا تعارضات اخلاقی (تعارضــات اخلاقی دو نوع می باشد تعارضات در اصول اخلاقی و تعارضات در مسئولیت های اجتماعی)، فقدان نظام‌های جامع و اخلاقی، موانع فیزیکی و روانی محیط کار، لقمه انگاری بجای امانت انگاری
دکتر دوکانه ای در مورد پیشگیری و درمان تحویلی‌نگری گفت: برای پیشگیری تحویلی نگری در ترسیم مسئولیتهای اخلاقی بنگاههای کسب و کار تدوین سند جامع اخلاقی موسسه یا سازمان از نظر برخی صاحبنظران توصیه شده است این سند متضمن اصول اخلاقی، منشور اخلاقی سازمان و عهدنامه اخلاقی کارکنان و مدیران است.برای درمان معضلتحویلی نگری باید اخلاق حرفه‌ای را بسیار گسترده‌تر از قوانین و مقررات، مسئولیتهای حرفه‌ای، هنجارهای جاری مشاغل، مسئولیتهای اخلاقی منابع انسانی، اصول اخلاقی و عهدنامه‌های اخلاقی حرفه‌ها در نظر گرفت.
اصول مهم و استراتژیک در اخلاق حرفه ای برای مدیران حرفه ای
تدوین سند جامع اخلاقی شرکتها و موسسات که به روش پویا و چالش روشمند رهیافت‌ها تهیه می‌شود راه حل مناسبی برای این معضل بنظر می‌رسد.
و نیاز امروز جامعه به شرح زیر می باشد:
مسئولیت‌پذیری، برتری‌جویی و رقابت‌طلبی، صادق بودن، احترام به دیگران، رعایت و احترام نسبت به ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی، عدالت و انصاف، همدردی با دیگران، وفاداری
و نکتة اساسی این است که ما باید از تلویحی‌نگری دربارة اخلاق حرفه‌ای پرهیز کنیم. چهارم آنکه اخلاق سازمانی نه لزوماً فرد ـ وابسته و نه حتی سازمان ـ وابسته و نه محیط ـ وابسته است؛ بلکه عوامل فردی، محیطی و سازمانی در آن تأثیر دارد. بنابراین، ما در پرداختن به اخلاق، نیازمند نگرش سیستمی هستیم. غفلت از این عوامل در مقام تبیین و تحلیل معضلات اخلاقی، تصمیم‌گیری ما را از واقع‌بینی دور خواهد کرد.
وی اصول راهبردی اصلی (در اسلام) را اینگونه بیان کرد: احترام اصیل و نامشروط به انسان‌ها، رعایت آزادی انسان‌ها، برقراری عدالت در مورد انسان‌ها، امانت‌ورزی در رفتار و بینش شخصی.
اصول مهم و استراتژیک در اخلاق حرفه ای برای مدیران حرفه ای
و اخلاق حرفه‌ای در نظام اداری جمهوری اسلامی باید هویت اسلامی داشته باشد و مبتنی بر اخلاق اسلامی شکل بگیرد. برای داشتن هویت اسلامی اخلاق حرفه‌ای در کشورمان، به چهار دلیل می‌توان اشاره کرد: الف) از لحاظ فرهنگی به دلیل وابستگی تودة مردم کشورمان به نظام عقیدتی اسلام؛از لحاظ دینی به دلیل جداناپذیری اخلاق از دین در متن دین اسلام؛ج) نیاز به پویایی درون فرهنگ اسلامی با توجه به مواجهة آن با چالش جهانی‌شدن؛د) از لحاظ نظام حکومتی، الزام به حکومت دین‌مدار در نظام حکومت دینی و از لحاظ قانونی، به تأکید قانون اساسی ـ در اصل هشتم ـ بر تصویب قوانین اسلامی در کشور. نظام اخلاق اسلامی به گونه‌ای است که با اخلاق حرفه‌ای در هم آمیخته و تفکیک‌ناپذیر است؛ زیرا در این نظام ملاک نهایی و نهایت سعادت بشری، الله است و انسان در مقام خلیفه و جانشین الهی در زمین، محور توجهات اخلاقی است؛ بدین معنا که خشنودی انسان و خدمت به او موجب رضایت و تقرب به خداوند می‌شود؛ از این‌رو، نظام اخلاق اسلامی با توجه به ملاک نهایی، در صدد است با ارائه دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های اخلاقی در سطح حرفه و زندگی اجتماعی و همچنین با در نظر گرفتن پیشرفت‌های مادی در جهت بهبود زندگی انسان‌ها، زمینة سعادت و کمال حقیقی بشر را فراهم آورد.
در نهایت می توان گفت که جامعه اسلامی در این مسیر قرار گرفته است ولی همچنان کار داریم و تا تحقق واقعی این موضوع مسیر طولانی در پیش است.,,
اخلاق حرفه ای چیست؟
يكي از عمده ترين دغدغه های مديران كارآمد در سطوح مختلف، چگونگی ايجاد بسترهای مناسب بـراي عوامل انساني شاغل در تمام حرفه ها است تا آنها با حس مسئوليت و تعهد كامل به مسايل در جامعه و حرفه خود به كار بپردازند و اصول اخلاقي حاكم بر شغل و حرفه خود را رعايت كنند. مبحث اخلاق حرفه ای به این دغدغه پاسخ داده است.
• مجموعه‌اي از قوانين كه در وهله اول از ماهيت حرفه و شغل به دست می آيد.
• اخلاق حرفه ای، يك فرايند تفكر عقلانی است كه مجموعه ای از کنش ها و واکنش های اخلاقی پذیرفته شده است که از سوی سازمان ها و مجامع حرفه ای مقرر می شود تا مطلوب ترین روابط اجتماعی ممکن را برای اعضای خود در اجرای وظایف حرفه ای فراهم آورد.
• رفتاري متداول در ميان اهل يک حرفه است.
• مديريت رفتار وکردار آدمی هنگام انجام‌دادن کارهای حرفه‌ای است.
مقاله مرتبط: زبان بدن یک حرفه ای
هدف آموزش اصول و فنون اخلاق حرفه ای
• محقق كردن اين امر است كه در سازمان چه ارزش هايی را چه موقع بايد حفظ و اشاعه نمود.
• تصحیح و تقویت انگیزش مدیران و کارکنان
• ارتقاء مهارت
• افزایش توان وتحول نگرش
مبانی مهم و اساسای در اخلاق حرفه ای و مسئولیت اجتماعی
• وفاداری
• احساس مسؤليت اجتماعی
• صداقت و راستگويی
• انصاف و برابری
• امانت داری
ویژگی های مدیرانی که اخلاق حرفه‌ای دارند:
• مسئوليت‌پذيری
در اين مورد فرد پاسخ‌گوست و مسئوليت تصميم‌ها و پيامدهاي آن را می پذيرد؛ سرمشق ديگران است؛ حساس و اخلاق‌مند است؛ به درستکاري و خوشنامي در کارش اهميت می دهد؛ برای ادای تمام مسئوليت‌های خويش کوشاست و مسئوليتی را که به عهده می گيرد، با تمام توان و خلوص نيت انجام می دهد.
• برتری جویی و رقابت‌طلبی
در تمام موارد سعی می کند ممتاز باشد؛ اعتماد به نفس دارد؛ به مهارت بالايي در حرفه خود دست پيدا می کند؛ جدي و پرکار است؛ به موقعيت فعلي خود راضي نيست و از طرق شايسته دنبال ارتقای خود است؛ سعی نمی کند به هر طريقی در رقابت برنده باشد.
• صادق بودن
مخالف رياکاری و دورویی است؛ به ندای وجدان خود گوش فرا می دهد؛ در همه حال به شرافت‌مندی توجه می كند؛ شجاع و با شهامت است.
• احترام به ديگران
به حقوق ديگران احترام می گذارد؛ به نظر ديگران احترام می گذارد؛ خوش‌قول و وقت‌شناس است؛ به ديگران حق تصميم‌گيری می دهد؛ تنها منافع خود را مرجح نمی داند.
• رعايت و احترام نسبت به ارزش‌ها و هنجارهاي اجتماعی
براي ارزش‌هاي اجتماعي احترام قائل است؛ در فعاليت‌های اجتماعی مشارکت می کند؛ به قوانين اجتماعی احترام می گذارد؛ در برخورد با فرهنگ‌های ديگر متعصبانه عمل نمی کند.
• عدالت و انصاف
طرفدار حق است؛ در قضاوت تعصب ندارد؛ بين افراد از لحاظ فرهنگی، طبقه اجتماعی و اقتصادی، نژاد و قوميت تبعيض قائل نمي‌شود.
• همدردي با ديگران
دلسوز و رحيم است؛ در مصائب ديگران شريک می شود و از آنان حمايت می کند؛ به احساسات ديگران توجه می کند؛ مشکلات ديگران را مشکل خود می داند.
• وفاداري
به وظايف خود متعهد است؛ رازدار ديگران است؛ معتمد ديگران است.
وظايف مديران در اخلاقی کردن موسسات و شرکتها
• ارزشيابي عملکرد‌هاي اخلاقي کارکنان.
• اخلاقي کردن هدف‌هاي سازمان.
• اشاعه ارزش‌ها و مسائل اخلاقي در سازمان.
• اخلاق‌ورزي در زندگي شخصي.
• اهميت دادن به اخلاق حرفه‌ای در شغل.
• برخورد عقلاني و روشمند در مواجهه با مشکلات اخلاقي پيش‌آمده در سازمان و اقدام برای برطرف کردن آن ها.
• عنايت خاص به آموزش اخلاق حرفه‌ای.
• تهيه و تدوين منشور اخلاقی مربوط به سازمان با مشارکت همه اعضای سازمان.
مطلب کاربردی: مذاکره و زبان بدن مدیران حرفه ای
عوامل پايه‌ای در اصول اخلاق حرفه‌ای
• خودمختاری حرفه‌ای اخلاق علمی
يک مدير بايد در حرفه خود مسائلی مانند صداقت، دقت، قابل اعتماد بودن، گشوده بودن به فضای انتقاد و ارزيابی، پرهيز از جزميت، احترام به زيردستان و اطرافيان، توجه به حريم خصوصی و مسئله حفظ اسرار افراد را سرلوحه خويش قرار دهد.
• خودفهمی حرفه‌ای
افراد تنها با فهم از کار و فعاليت حرفه‌ای خود، فلسفه آن و نسبتش با زندگي مردم است که به درک اخلاقی از آن نائل می آيند و در نتيجه، در مناسبات خود با طبيعت و جهان پيرامون خود، نوعی احساس درونی از تعهد به آن ارزش‌ها پيدا می کنند.
• بي‌طرفی و عدم جانب‌داری
فردي که اخلاق حرفه‌ای را در زندگی شغلی ش به کار می گيرد، نبايد جانب‌داری غيرعقلانی نسبت به منبعی که دارای صفات غيراخلاقی است نشان دهد.
• فراتر رفتن از مفهوم معيشتی
زماني که افراد در فعاليت و کسب وکار حرفه‌ای خود از سطح گذران زندگی مادی فراتر می آيند، دست‌كم سه سطح ديگر از فعاليت‌های علم و فناوری برای آن ها معنا می يابد:
• احساس کارآيي
• اثربخشي و توليد کيفيت به عنوان ارزش افزوده
• احساس خدمت به مردم و مفيد واقع‌شدن
• احساس رهاسازی از طريق بازتوزيع فرصت‌ها و نقد قدرت.
عوامل تأثيرگذار بر اخلاق حرفه‌ای
• جنبه فردي
يعني ويژگی ها و خصوصيات فردی، ارزش‌های مذهبی، ملاک‌های شخصی، عوامل خانوادگی، باورها و اعتقادات و شخصيت از جمله عوامل تأثيرگذار بر اخلاق حرفه‌اي از جنبه فردی هستند. مسلماً فردی که فاقد صلاحيت‌های اخلاقی شايسته از لحاظ فردي باشد، از معيار‌هاي اخلاق حرفه‌ای متناسبی نيز برخوردار نخواهد بود.
• جنبه سازمانی
عواملي مثل رهبری، مديريت، ارتباط با همکاران، ارتباط با زيردستان و فرادستان، نظام تشويق و تنبيه، انتظارات همکاران، قوانين و مقررات و رويه‌ها، جو و فرهنگ سازمانی در اين حيطه قرار می گيرند. بديهی است كه نا مطلوب بودن عوامل مزبور، عامل تهديدکننده اخلاق حرفه‌اي خواهد بود و بالعکس.
• جنبه محيطی
عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سياسی و همچنين ديگر سازمانها و عوامل رقابتی بين آنها، از جمله عوامل تأثيرگذار بر اخلاق حرفه‌ای است.
پیامد اخلاق حرفه ای در رفتار افراد و گروه های مختلف
• موفقيت از اخلاق حرفه اي سرچشمه می گيرد.
• اخلاق حرفه اي از اعتماد آفريني ايجاد می شود.
• اعتماد آفرينی از پيش بينی رفتار ايجاد می شود.
• پيش بينی رفتار از مستمر بودن و قانونمند بودن رفتار سرچشمه می گيرد.
• مستمر بودن و قانونمندي از مسئوليت ناشی می شود
• مسئوليت از قانون و باورهای فرد شکل می گيرد.
ده فرمان بسیار
مهم در اخلاق حرفه ای برای مدیران حرفه ای
۱. لطفا همیشه به دنبال بهترین باشید
۲. پیوسته قابل اعتماد باشید
۳.کاملا مؤدب و محترم باشید
۴. پیوسته کاملا مسئولیت‌پذیر بوده وآن را بهبود ببخشید.
۵. کاملا صادق، صریح و شفاف باشید.
۶.پیوسته شایسته بوده و پیوسته شایستگی خود را بهبود ببخشید.
۷. اساسا مدیر کاملا اخلاق مداری باشید.
۸. پیوسته شریف باشید و امانت‌دارانه رقتار نمائید.
۹. به اصول محرمانگی همیشه پایبند باشید .
۱۰. بهترین الگوی خودتان باشید و اساسا الگوی خوبی باشید.
اصول مهم و استراتژیک در اخلاق حرفه ای برای مدیران حرفه ای
نتيجه‌گيری مبحث اخلاق حرفه ای
رعايت اخلاق حرفه‌اي در سازمان، امری ضروري است تا سازمان از يک سو جامعه را دچار تعارض نکند و از سوي ديگر، با اتخاذ تصميمات منطقي و خردمندانه منافع بلندمدت خود را تضمين كند.
جامعه ما نيازمند آن است تا ويژگي‌هاي اخلاق حرفه‌اي مانند دلبستگي به كار، روحيه مشاركت و اعتماد، ايجاد تعامل با يكديگر و… تعريف، و براي تحقق آن فرهنگ‌سازی شود. امروزه بسياری از کشورها در جهان صنعتی به اين بلوغ رسيده‌اند که بی اعتنایی به مسائل اخلاقي و فرار از مسئوليت‌ها و تعهدات اجتماعی، به از بين رفتن بنگاه می انجامد. به همين دليل، بسياری از شرکت‌های موفق برای تدوين استراتژی اخلاقی احساس نياز کرده، و به اين باور رسيده‌اند که بايد در سازمان يک فرهنگ مبتنی بر اخلاق رسوخ کند. از اين‌رو، كوشيده‌اند به تحقيقات درباره اخلاق حرفه‌ای جايگاه ويژه‌ای بدهند.
