خلاصه کتاب ژاکت ابی

خلاصه کتاب

ژاکت آبی

my_podkast@

نوشته دکتر مازیار میر محقق و پژوهشگر

قبل از هر توضیحی ابتدا در مورد نویسنده بیشتر  بدانیم که اساسا او کیست.

اما با این توضیح کوتاه که خلاصه کتاب و یا معرفی کتاب هرگز جای مطالعه دقیق کل کتاب را نمی گیرد

و مطالعه چندین باره یک کتاب فقط می تواند ما را به اعماق مفاهیم یک کتاب رهنمون نماید……

خانم ژاكلين توگراتز نويسنده كتاب ژاكت آبي در دیترویت  امريكايي و در خانواده ايي متوسط در امريكا به دنيا آمد.  پدر او يه نظامي ارتشي است كه مسئول همراهي خانواده جوانان

كشته شده در جنگ ويتنام بود . او از همان سنين ابتدايي علاقه وافري به كمك به ديگران داشت و آرزوي تغيير دنيا را در سر ميپروراند. ژاكلين ميگويد شرايط مالي ما مساعد نبود در

دوران كودكي بچه داري مي كردم و هنگا مي كه كمي بزرگتر شدم تزيينات كريسمس ميفروختم . برف روبي، چمن زني، كارگر بستني فروشي و متصدي بار، از جمله كارهايي بود كه من

در سنين نوجواني و جواني انجام داده بودم و با پس اندازي كه داشتم و وام هاي دانشجويي توانستم هزينه دانشگاه خود را بپردازم . در اواخر سال هاي دانشگاه تصميم داشتم بعد از

دانشگاه كمي استراحت كنم و به دغدغه خودم كه همان تغيير دنيا بود بيشتر فك كنم خانواده من با شرط پر كردن فرم استخدامي با من موافقت كردند خيلي زود از طرف بانك چيس

منهتن براي مصاحبه با من تماس گرفته شد و من در آنجا مشغول کار شدم و پس از 3 سال فعاليت در اين مجموعه شغل خود را رها کردم و راهي افريقا شدم . ژاكلين با تاسیس چند

موسسه و خيريه اعطاي وام كمك شاياني براي فقر زدايي پايدار در اين منطقه انجام داد بطوري كه نشريه فارين پاليسي او را در ليست 100 متفكر برتر دنيا و 25 فرد باهوش دهه

قرارداده است .

درباره كتاب ژاكت آبي

كاهش پايدار فقر، در طول قرن هاي متمادي، جزو دغدغه هاي مهم بسياري از نظريه پردازان بوده است . خانم ‍ژاكلين نوگراتز نويسنده امريكايي كتاب ژاكت آبي سعي كرده با توجه به

تجربیات خود و سوداي تغيير دنيا به اين رويا جامه عمل بپوشاند . ژاكلين شغل خود در بانك منهتن را رها میکند و به آفریقا مهاجرت ميكند، مهاجرتي اميدوارانه براي اجراي پروژه

هاي فقرزدايي خلاقانه و داري آثار پايدار در اين قاره . ژاكلين توگراتز 25 سال در كشور هاي مختلف افريقايي زندگي خود را ادامه ميدهد و با دانش خود كه مدرك آموزش بانكداري

بين المللي و كارشناسي اقتصاد و روابط بين الملل از دانشگاه ويرجينيا را داشته، اقدام به تاسيس صندوق آكيومن، مي كند اين صندوق با هدف اعطاي وام به افراد داراي درآمد كمتر از

4 دلار در روز تاسيس ميشود كه با سياست سرمايه گذاري خطر پذير و سرمايه گذاري بلند مدت و صبورانه همراه است . اين كتاب با داستان ژاكت آبي ژاكلين شروع ميشود كه در

دوران كودكي به تن ميكرده و بعد از 11 سال هنگامي كه سفري به آفريقا دارد اين ژاكت را تن پسري در آن سوي مرزها ميبيند و شگفت زده ميشود . ژاكلين با ديدن ژاكت خود كه

نام وي  روي آن نوشته شده بود به ارتباط تنگاتنگ انسان ها و تاثيراتي كه ميتوانند روي يكديگر به صورت خواسته و ناخواسته بگذارند پي مي برد و اين مبناي تحول عميق در افكار او

مي شود .

سخن نويسنده در مورد كتاب ژاكت آبي

خانم ژاكلين در سخنراني تاثير گذار خود در  تد (Technology  Entertainment  Design) مي گويد ما ابتدا بايد فقر را تعريف كنيم او ميگويد ما اغلب به قضيه مالي اين موضوع

توجه مي كنيم و فرد زير درامد روزانه 2 يا 3 دلار از نظر ما فقير محسوب ميشود . و در عين حال موضوع پيچيده درآمد كه تاثير بسزائي در فقر دارد اما فقر عدم انتخاب و فقدان آزادي

است او ادامه ميدهد در زماني كه من به همراه دوست عكاسم در محله دشت ماتار كنيا بوديم اين محله وضع بسيار نامطلوبي داشت بطوري كه در كوچه ها رود هاي پر از فضولات و

آشغال وجود داشت و امكان نداشت زماني كه در آنجا قدم مي گذاشتي پاي شما در اين فضولات فرو نرود خانه ها بسيار كوچك و ساخته شده از حلب بود و  افراد در اتاق هاي

كوچك 10 نفري در آن زندگي مي كردند در آنجا من با زني به نام جين آشنا شدم از او پرسیدم  رويا و آرزوي تو چیست او به من گفت من 2 آرزو دارم اول اينكه پزشك شوم و دوم

آنكه بتوانم با مردي مهربان ازدواج كنم و تشكيل خانواده بدهم چون او در سنين كودكي پدرش را از دست داده بود و مادرش تنها بود جين خيلي زود متوجه شده بود كه براي آرزوي

دومش بايد آرزوي اولش را رها كند او پس از ازدواج صاحب دو فرزند شد شوهرش او را ترك كرد و جين مجبور شد براي خرج خود و كودكانش تن فروشي كند . شرايط سختي داشت

گاهي اوقات او بدون هيچ پولي به خانه برمي گشت و زماني كه اين خاطرات را براي من بازگو مي كرد لبخند زنان ميگفت خود فقر موضوع بدي نيست تحقيروتوهين هايي كه انجام

مي شود آدم را عذاب میدهد . او بدها از يكي از دوستانش ميشنود كه موسسه ايي كه ما در آنجا تاسيس كرديم بشرط پس انداز مناسب به آنها پول قرض مي دهد جنين يك سال

پس انداز مي كند سپس از طريق موسسه يك چرخ خياطي مي خرد و لباس می دوزد و آنها را مي فروشد . وقتي موسسه اكيومن و موسسات ديگر اقدام به تاسيس خانه هاي كوچكي

در اطراف آنجا كردن جين اولين فردي بود كه از بين 400 خانواده می توانست با پرداخت 10 درصد رهن آنجا يعني 400 دلار پس اندازش به آنجا برود زماني كه مي خواست به خانه

خودش برود ازش پرسيدم آيا چيزي هست كه دلتنگ آن باشي در اينجا او آهي كشيد و گفت چرا بايد براي جايي كه سالها در آنجا سختي و رنج و عذاب كشيدم دلم تنگ بشوم از او

پرسیدم پس آرزوهايت چه ميشود او گفت راستش الان با دوران نوجواني خيلي فرق كرده ام من آرزو داشتم پزشک شوم هم اكنون مشاور بيماران ايدزي (جين خود داراي بيماري ايدز

بود) هستم شايد نتوانم به آنها قرص و دارو بدهم ولي هميشه به آنها يادآور مي شوم كه در زندگي اميد داشته باشند و در مورد تشكيل خانواده من هميشه آرزو داشتم كه با تشكيل

خانواده كانوني گرم و صميمي همراه اعضاي خانواده ام داشته باشم و هم اكنون دو فرزند دارم كه به آنها عشق می ورزم ژاكلين ادامه ميدهد  همه ما بايد از جين اميد و تلاش براي

زندگي را ياد بگيريم و بايد جهاني داشته باشيم كه افراد بتوانند با خواست خودشان تصميم بگيرند و ما اين را به جين هاي جهان بدهكاريم و از همه مهمتر آن را به خودمان بدهكاريم .

سخن مترجم و ناشر كتاب ژاكت آبي

در آغاز قرن بيست يك، با اندكي ساده سازي، كليه رويكردهاي موجود در حوزه فقرزدايي را ميتوان در 6 گروه طبقه بندي كرد كه 2 گروه را سياست هاي دولتي تشكيل ميدهد و 4 گروه

را سياست هاي غير دولتي.

1-   فقرزدايي با رويكرد دولتي (ضد بازار)

حاميان اين رويكرد، تخريب بازار آزاد و رقابتي، با دستكم دخالت مكرر دولت در آن را لازمه فقرزدايي مي دانند . در ايران نمونه سياست هاي توصيه شده ذيل اين رويكرد عبارتند از

رويه هاي راديكالي مانند مصادره اموال ثروتمندان به نفع فقرا يا دولتي سازي كامل توليد و واردات برخي كالاها و يا جيره بندي كالاهاي اساسي، تا رويه هايي ملايم تر مانند قيمت

گذاري بخشنامه ايي براي كالاهاي اساسي يا اجبار كارفرمايان به پيش استخدامي و اعطاي يارانه دولتي به توليد كنندگان و واردكنندگان كالاهاي مختلف با هدف كاهش قيمت فروش

اين كالاها به گروهاي فقير.

2-   فقرزدايي با رويكرد دولتي حامي بازار

حاميان اين رويكرد، از طيف وسيعي از سياست هاي دولتي پشتيباني ميكنند كه همگي بدون لطمه به كارايي بازار آزاد و رقابتي ، جمعيت افراد زير خط فقر را كاهش مي دهند. در

ايران، برخي از سياست هاي اقتصادي مشخصي كه توسط اقتصاددانان حامي اين رويكرد پيشنهاد مي شوند عبارتند از : حذف انبوه يارانه هاي نامرئي و در مقابل پرداخت يارانه نقدي

به فقرا، سرمايه گذاري دولتي براي توسعه دسترسي به زير ساخت هاي اينترنتي و نيز زير ساخت هاي حمل و نقل در مناطق دور افتاده، سرمايه گذاري دولتي براي توسعه مدارس و

بيمارستان ها در مناطق محروم، دريافت ماليات از ثروتمندان براي ارايه مقرري بيكاري به همه بيكاران جوياي كار و انعقاد معاهده تجارت آزاد با كشورهاي همسايه، با رويكرد توسعه

استان هاي مرزي محروم .

3-   رويكرد سازمان هاي مردم نهاد و خيريه ها

مبناي اين رويكرد، ترغيب بخشش و سخاوت انسانهاي برخوردار، براي ارائه كمك هاي مالي بلاعوض به فقيرترين افراد جامعه است. اين كمك ها در ساده ترين حالت به رفع

احتياجات روزمره فقرا(مانند نياز به تغذيه ) مي پردازد و درحالت هاي نوآورانه تر، مي كوشد تا كمك هاي مالي بلاعوض را به سمت پروژه هاي اثر بخش تر جهت دهي كند. مانند

حمايت از تحصيل و حرفه آموزي با كيفيت براي كودكان خانوارهاي فقير ويا ترويج رفتارهاي تقويت كننده سلامت و بهداشت در ميان اين خانوارها .

4-   رويكرد شركت هاي داراي مسئوليت پذيري اجتماعي

بخشي از استراتژي مسئوليت پذيري اجتماعي شركت ها . ميتواند بر حمايت آنها از پروژه هاي فقرزدايي متمركز شود . در اين حالت نوع نگرش، مشابهت زيادي با مورد قبل دارد با

اين تفاوت كه با نوسانات مالي يا مديريتي در شركت حمايت از يك پروژه فقرزدايي ممكن است دچار نوسانات شديدي شود .

5-   كارآفريني اجتماعي

در اين رويكرد به طراحي كسب و كار براي حل يك معضل اجتماعي ميپردازد: كسب و كاري كه بخشي از سرمايه گذاري و نيز بخشي از مخارج روزمره آن توسط كمك هاي بلاعوض

تامين مي شود و بخشي هم توسط جريان درآمدي ناشي از خود كسب و كار . نمونه هايي از كسب و كار اجتماعي عبارتند از: كارگاه كوچكي كه ماموريت آن ايجاد اشتغال براي زنان

فقير و سرپرست خانوار است، كسب و كاري كه به آموزش توليد صنايع دستي به خانوارهاي يك منطقه فقير نشين و سپس خريد تضميني صنايع دستي توليدي مي پردازد . و يا يك

واحد توليدي كه بخش عمده نيروهاي خود را از ميان افراد داراي سو سابقه به كار مي گيرد.

6-   كسب و كار هاي قعر هرم (POB)

اين رويكرد، فقرايي كه در قعر هرم درآمدي قرار مي گيرند را به ديد مشتريان بالقوه و نه مستمندان نيازمند پرداخت اعانه نگاه ميكند در نتيجه در اين رويكرد كسب و كارهايي طراحي

مي شوند كه با كالا و خدماتي ويژه گروه هاي فقير را طراحي  ميكنند. يا مدل تجاري خود را به شكلي معماري ميكنند كه بخش عمده نيروي كار آنها از ميان خانوارهاي دچار فقر شديد

تامين مي شود . مثال هايي از اين كسب و كارها عبارتند از اپليكيشني كه براي موتورسواران حمل كننده بار و مسافر، اشتغالي با درآمد مناسب تر و پرستيژ اجتماعي بالاتر ايجاد مي

كند،  يا بانكي بنگلادشي (گرامين) كه وامهایی با نرخ بهره مناسب در اختيار فقرايي قرار ميدهد كه دسترسي به وثيقه مورد قبول بانك ها را ندارند ويا شركتي در هندوستان كه بخش

بزرگي از كسب و كار خود را بر برندينگ و بسته بندي محصولات كشاورزي توليدي در فقيرترين روستاهاي هند با تاکید بر انجام فرآيند بسته بندي توسط ساكنان همان روستاها متمركز

ساخته است.

خانم ژاكلين نوگراتز، در كتاب ژاكت آبي با تمركز بر رويكردهاي 3 تا 6 به ذكر خاطرات الهام بخش خود درباره 25 سال بررسي پروژه هاي فقرزدايي در آفريقا مي پردازد . او در نهايت با

تلفيق اين رويكردها صندوق اكيومن را بنيان گذاري مي كند.

اما 3 نكته كليدي كه باعث شد در موسسه مطالعات حاميان فردا تصميم به ترجمه اين كتاب بگيريم :

اول، كتاب ژاكت آبي، روايتي اميد آفرين از درس آموخته هاي بانويي امريكايي است كه بخش بزرگي از عمر خود را در كشورهاي مختلف افريقايي مقيم مي شود تا بتواند گامي براي

كاهش پايدار فقر در اين قاره بردارد در تك تك صفحات اين كتاب حتي صفحاتي كه تلخ ترين جلوه هاي فقر را روايت ميكند اميد موج مي زند .

دوم . اين كتاب براي همه افراد دغدغه مند در حوزه كاهش پايدار فقر آموزه هاي ارزنده دارد از مديران و فعالان سازمان هاي مردم نهاد و خيريه گرفته تا آن دسته از كارآفرينان بخش

خصوصي كه دغدغه حتي اندك در حوزه مسئوليت پذيري اجتماعي دارند و از افراد علاقمند به وقف منابع مالي در پروژه هاي مختلف فقرزدايي گرفته تا افرادي كه مايلند بخشي هر

چند اندک از تخصص و مهارت خود را براي پروژه هاي فقرزدايي وقف كنند.

سوم ، اين كتاب يك تلفيق متقارن از داستان گويي جذاب و درس آموخته اي الهام بخش است، همان چيزي كه باعث شد فريد زكريا سردبير نيوزويك تقدير خود از اين كتاب را در

چنين جمله اي خلاصه كند: كتاب ژاكت آبي سرگذشت شگفت انگيز و درس آموز بانويي پر اراده و خلاق را به تصوير كشيده كه هم مغز خواننده را درگير مي كند و هم قلب اورا.

بخشی از متن کتاب ژاکت آّبی

از آن لحظه شروع به خواندن هر مطلب در دسترسی در مورد آفریقا کردم و به تحقیق درباره دفاتر بین المللی سازمان جدیدم پرداختم. کم کم متوحه شدم در عمل چه پیشرفت اندکی

رخ می دهد و همین باعث شد درباره آنچه خودم میتوانستم عملی کنم بیاندیشم. در این میان تقریبا همه داشته هایم را اهداکردم. حتی مبلمان آنتیکی را که مادرم به من هدیه داده

بود. همه چیز را به جز گیتار و کتاب شعرم. چون این ها برای نجات دنیا حیاتی بود قرار بود کارم را در ساحل عاج شروع کنم ولی رئیس جدیدم به من اطلاع داد که ابتدا برای شرکت

در کنفرانسی به نایرویی بروم و با جمعی از زنان افریقایی جز شبکه این سازمان ملاقات کنم، تا با حال و هوای آن بیشتر آشنا شوم. چون به تازگی فیلم \”خارج از افریقا\” رادیده بودم…

ژاکلین در این کتاب از تلاش‌های پراشتباهی که در آفریقا به عنوان جوانی ایده آل گرا انجام داد تا بنا نهادن صندوق پیشگام، داستان‌هایی تعریف می‌کند. داستان مادران مجردی که

یک شیرینی پزی راه انداختند، بازمانده‌های شجاعی که از نسل کشی روندا جان سالم به در بردند و کارآفرینانی که علی رغم تمام مشکلات، برای ارائه خدمات به فقرا تلاش می‌کنند.

وی می‌نویسند:

اکنون بیش از زمان جوانی‌ام معتقدم که می‌توانیم به فقر پایان دهیم. مهارت، منابع، فن آوری و ابتکار کنونی ما بی سابقه است. دانشی که می‌تواند برای حل معضل

فقر به کار گرفته شود. به چشم خود دیده‌ام که چه تغییرات بنیادینی را می‌توان در طول یکسال رقم زد و این آگاهی به اعتقادم کمک کرده است.

کتاب در شانزده بخش نوشته شده است که عنوان این بخش‌ها به این ترتیب است:

بخش اول: معصومی در سفر

بخش دوم: ببری در پوست بره

بخش سوم: پس زمینه اهمیت دارد

بخش چهارم: اقتصادهای سبدی و واقعیات سیاسی

بخش پنجم: شیرینی پزی آبی

بخش ششم: رقص در تاریکی

بخش هفتم: بی نقشه سفر کردن

بخش هشتم یک منحنی یادگیری تازه

بخش نهم: رنگ آبی روی خیابان

بخش دهم: کیفر و رستاخیز

بخش یازدهم: هزینه سکونت

بخش دوازدهم: اهمیت موسسه‌ها

بخش سیزدهم: آموزش دادن یک سرمایه دار صبور

بخش چهاردهم: آجر به آجر ساختن

بخش پانزدهم: افزایش مقیاس

بخش شانزدهم: جهانی که رویایش را داریم، آینده‌ای که باهم می‌سازیم