خلاصه کتاب گریز از آزادی نوشته اریش فرام

#مای_پادکست 

#پویش _ملی _آموزش

#آموزش_بدون_پاورپوینت

مای پادکست پادکستی برای تمام فصول

به قلم  دکتر مازیار میر مشاور عالی  کسب و کار

لطفا پادکست انتهای این مقاله را حتما به دقت گوش فرمائید. باتشکر فراوان .

https://www.aparat.com/mazyarmir

https://www.aparat.com/zabane_badan

https://t.me/Iranian_leadership_school

https://www.instagram.com/mazyare_mir

https://www.instagram.com/mazyare.mir

https://www.linkedin.com/in/mazyarmir

برای مشاوره رایگان از طریق واتساپ پیامهای خود را ارسال فرمائید.

09198718767

جمع آوری و تنظیم مازیار میر

ما انسان‌ها بجای آنکه زندگی کنیم و باشیم فقط در حال جمع کردن و“داشتن ” هستیم.

 اریش فرام

کتاب جاضر کتابی بسیار مشهور و خاص است و برخی جملات آن میطلبد ساعتها بر روی آن فکر کنید…. تفکر کنید ادیشه کنید و برای آن

مصادیق عملیاتی پیدا کنید….

امروزه اریک فروم به عنوان یکی از مهم ترین روانکاوهای قرن بیستم در نظر گرفته می شود. در حالی که زیگموند فروید اثراتی ابتدایی روی فروم داشته است، او بعداً عضوی از گروهی

به نام «نئوفرویدی ها» شد که شامل کارن هورنی و کارل گوستاو یونگ می شد. فروم، منتقد بسیاری از عقاید فروید از جمله «عقده ی ادیپ»، «غرایز زندگی و مرگ» و «تئوری میل

جنسی» بود. فروم باور داشت که جامعه و فرهنگ نیز نقش مهمی در رشد انسانی فرد ایفا می کنند. کتابهای مشهور و پرفروش ایشان

وظیفه ی اصلی انسان در زندگی این است که خودش را متولد کند، به چیزی تبدیل شود که به طور بالقوه هست. مهم ترین محصول تلاش انسان شخصیت خودش

                                                      است. – کتاب «انسان برای خویشتن»، منتشر شده توسط اریک فرام در سال 1947

 

قبل از هرچیز با فصول این کتاب استثنایی اشنا شویم و سپس شما را با نویسنده بیشتر آشنا خواهم نمود و ….

• صل اول- آیا آزادی مسئله‌ای روانی است؟
• فصل دوم- پیدایش فرد و ابهام مفهوم آزادی
• فصل سوم- آزادی در دوران اصلاحات
• فصل چهارم- انسان نوین و دوراهی آزادی
• فصل پنجم- سازوکارها (مکانیسم‌های) گریز
• فصل ششم- روان‌شناسی نازیسم
• فصل هفتم- آزادی و دموکراسی
• ضمیمهٔ خوی و سیر اجتماع

خلاصه کتاب گریز از آزادی نوشته اریش فرام

اریش فروم یا اریک فروم متولد ۱۹۰۰ میلادی روان‌کاو، جامعه‌شناس آمریکایی-آلمانی‌تبار، روان‌شناس اجتماعی بلندآوازهٔ مکتب فرانکفورت و همچنین یک سوسیال دموکرات و از

برجسته‌ترین فیلسوفان مکتب اومانیستی است. او در آثارش کوشید تا ارتباط متقابل روان‌شناسی و جامعه را شرح دهد و معتقد بود که با به‌کار بستن اصول روانکاوی، به عنوان علاج

مشکلات و بیماری‌های فرهنگیِ بشر، راهی به سوی تحقّق یک «جامعهٔ معقول» و متعادل از لحاظ روانی خواهد یافت.

اریش فروم در فرانکفورت آم ماین آلمان به دنیا آمد. تحصیلات خود را در دانشگاه‌های هیدلبرگ و مونیخ و انستیتو روانکاوی برلین ادامه داد. بعد از ظهور نازیسم در آلمان به ژنو رفت

و سرانجام در سال ۱۹۳۴ به آمریکا مهاجرت کرد و تابعیت این کشور را پذیرفت و در دانشگاه کلمبیای نیویورک مشغول به فعالیت شد، سپس به مکزیک رفت و در دانشگاه مستقل

ملی مکزیک کرسی روانکاوی را تأسیس کرد.

من عاشق این تفکر اریک فرام هستم که می گوید:

بجای آنکه از لحظه ای در آن هستیم لذت ببریم، کوشش میکنیم با عکس گرفتن، آن لحظه و خاطره را تصاحب کنیم و….احتمالاً یک نتیجه این تمایل ما به داشتن و نگه داشتن، این

باشد که مرتب دنبال ثبات می گردیم

اریش فروم ابتدا ادیان را به ادیان خودکامه و انسان‌گرا تقسیم می‌کند و بعد از توضیح هریک به سراغ منشأ دین می‌رود و اشاره می‌کند که وجود دو نیاز عمده در انسان‌ها، باعث

پدید آمدن گرایش بشر به دین شده‌است، که عبارت اند از:

1. نگرش مشترک و همگانی:  انسان‌ها برای به دست آوردن زندگی اجتماعی سالم و به دور از تنش، نیازمند وحدت در دیدگاه‌ها و نظریاتشان هستند. اگر در بین دیدگاه‌ها تشتّتِ آرا وجود داشته باشد، زندگی اجتماعی از هم می‌پاشد و افراد به تفاهم و ارتباط اجتماعی نمی‌رسند؛ ولی دین به پیروانش دیدگاه مشترک می‌دهد و مانع از هم پاشیدگی جامعه می‌شود.

1. کانون احساس تعلّق مشترک: نیاز دیگر انسان این است که باید احساس تعلّق به جایی داشته باشد. انسان از آزادی مطلق وحشت دارد. چون اگر انسان آزادی مطلق داشته باشد، نسبت به هر کاری احساس مسئولیّت می‌کند و خود را نسبت به آن پاسخ‌گو می‌داند؛ ولی اگر خود را تابع حکم یک فرد یا گروهی خاص یا مجموعه دستورهای دینی و آیینی بداند، مسئولیّت‌ها را بر دوش آمر و ناهی می‌اندازد و خود را از مسئولیّت‌ها و جواب‌گویی به مسائل مختلف رها می‌سازد. انسان از آزادی می‌گریزد، چون می‌خواهد در دام مسئولیّت که لازمهٔ آزادی است نیفتد از آن‌جا که انسان همواره به سراغ کانون سرسپردگی و تعلّق می‌رود، بازار دیکتاتوری حاکمان بسیار رونق دارد. دیکتاتوری‌ها گرچه از انسان سلب آزادی می‌کنند، ولی از این نظر که بار مسئولیّت اعمال آن‌ها را بر دوش می‌گیرند، موجب سرسپردگی خواهند بود. سپس انسان برای توجیه این سرسپردگی، متوجّه دین می‌شود و بخش فقه و اخلاق، این کانون سرسپردگی را بیان می‌کند.

 اریک فرام

«عشق تنها رابطه ای با یک فرد خاص نیست؛ یک رفتار است، راهنمای شخصیتمان است که نوع رابطه ای را مشخص می کند

که یک فرد می تواند با دنیا داشته باشد نه فقط با یک شی یا فرد.»

خلاصه کتاب گریز از آزادی نوشته اریش فرام

از طرف دیگر، ادیان دیکتاتور، چون احکام بیش‌تری دارند، این دو نیاز را بهتر و به خوبی تأمین می‌کنند؛ ولی ادیانِ انسان‌گرا گرچه به حق هستند، امّا در برابر ادیان دیکتاتور و خودکامه

رونقی ندارند. در یک‌کلام، فروم ابراز می‌دارد که دین خاستگاه اجتماعی دارد، زیرا دین به انسان‌ها دید مشترک و حسّ تعلّق خاطر مشترک می‌دهد و هر اجتماعی به این دو عامل نیاز

دارد؛ لذا دین در خدمت نیازهای جامعه است و برای تأمین بخشی از نیازهای انسان پدیدار شده‌است.

گریز از آزادی ترجمه عزت‌الله فولادوند، انتشارات مروارید…….   بعنوان نمونه قسمت هایی کوتاه از کتاب را مستقیم برایتان نقل می کنم.

بخشی از کتاب گریز از آزادی

پیش از گفتگو در روانشناسی نازیسم، باید این موضوع سنجیده شود که ارتباط عوامل روانشناسی با فهم نازیسم چیست. در بحثهای علمی و گفتگوهای مردم درباره نازیسم غالبآ دو

نظریه متضاد وجود دارد: نخست آنکه روانشناسی قادر به توجیه پدیده‌ای اقتصادی و سیاسی چون فاشیسم نیست، دوم آنکه فاشیسم مسئله‌ای است کاملا روانی.

دسته نخست نازیسم را نتیجه تحرکی صرفآ اقتصادی می‌دانند، و یا در آن به عنوان محصول تمایلات توسعه‌طلبی امپریالیسم آلمان یا به صورت پدیده‌ای اصولا سیاسی می‌نگرند که

هدف از آن تسخیر دستگاه دولت به دست یک حزب متکی به صاحبان صنایع و نجبا و اشراف پروس۲۶۳ بوده است. مختصر آنکه، برحسب این عقیده، نازیسم محصول شیادی و زور

اقلیتی بر اکثریت مردم است.

دسته دوم معتقدند که توجیه نازیسم فقط از راه روانشناسی یا حتی آسیب‌شناسی روانی ممکن است و در هیتلر به چشم یک دیوانه یا «نوروتیک» و در پیروانش به نظر مجانین و

محرومین از تعادل ذهنی نگاه می‌کنند. این نظریه، بر طبق بیانی که ال. مامفورد به دست می‌دهد، سرچشمه‌های حقیقی فاشیسم را «در روح آدمی» می‌داند، «نه در اقتصادیات». رأی

مامفورد آن است که: «غرور مفرط و حظ از بیرحمی و از هم‌پاشیدگی نوروتیک است که فاشیسم را توجیه می‌کند، نه پیمان ورسای و بی‌کفایتی جمهوری آلمان.»۲۶۴ به نظر ما،

هیچ‌یک از این دو رأی ـیعنی تکیه بر عوامل سیاسی و اقتصادی و حذف عوامل روانی یا بالعکس ـ صحیح نیست. درست است که نازیسم مسئله‌ای روانی است، ولی باید دانست که

عوامل روانی آن خود به وسیله عوامل اجتماعی ـ اقتصادی شکل یافته‌اند، و با وجود آنکه نازیسم مسئله‌ای اقتصادی و سیاسی است، اما نفوذی که این مسلک بر افراد یک قوم یافته

باید برحسب ملاحظات روانشناسی سنجیده و فهمیده شود. آنچه در این فصل بدان می‌پردازیم همین جنبه روانی یا بنیان انسانی نازیسم است که خود دو مسئله به پیش می‌آورد:

نخست ساختمان خوی مردمی که به نازیسم روی آوردند و سپس خصایص روانشناسی ایدئولوژی که، در معامله با آن مردم، از این ساختمان خوی وسیله‌ای چنان مؤثر ساخت و به

کار بست.

خلاصه کتاب گریز از آزادی نوشته اریش فرام

در سنجش اساس روانی موفقیتی که نازیسم کسب کرد، باید از ابتدا گفت که قسمتی از مردم بدون مقاومتی شدید در برابر نازیسم سر فرود آوردند، ولی ستایشگر ایدئولوژی و روش

سیاسی آن نیز نشدند، حال آنکه بخش دیگر سخت فریفته گشتند و با تعصب در منادیان آن آویختند. گروه نخست که بیشتر از طبقه کارگر و بورژواهای لیبرال و کاتولیک تشکیل

می‌یافت علی‌رغم داشتن سازمانی عالی (به‌خصوص در میان طبقه کارگر) و خصومت تقریبآ مداومی که از ابتدای کار نازیسم تا سال ۱۹۳۳ در برابر این ایدئولوژی بروز داد، در درون

اعضای خود فاقد آن مقاومتی بود که انتظار می‌رفت در نتیجه اعتقادات سیاسی دارا باشد. عزم ایستادگی آن به سرعت رو به تحلیل رفت، و از آن پس نیز مشکلی در راه رژیم ایجاد

نکرده است (البته به استثنای اقلیت کوچکی که در سراسر این سالیان در مقابل نازیسم قهرمانانه جنگیده است).۲۶۵ از لحاظ روانشناسی، به نظر می‌رسد این آمادگی

برای تسلیم در برابر رژیم بیشتر محصول حالتی از خستگی درونی و تسلیم و رضا باشد که، همان‌گونه که در فصل بعد خواهیم دید، از خصایص مردم این عصر حتی در کشورهای

دموکراتیک است. در مورد آلمان، موجبی که علاوه بر شرایط دیگر از لحاظ طبقه کارگر وجود داشت شکست این طبقه پس از پیروزیهای آن در انقلاب سال ۱۹۱۸ بود. وقتی طبقه کارگر

وارد دوره پس از جنگ شد، نسبت به تحقق سوسیالیسم یا لااقل بهبود وضع سیاسی و اجتماعی خود امید فراوان داشت، ولی سبب هرچه بود، نتیجه آنکه یک سلسله شکست

بلاانقطاع بالاخره منجر به برباد رفتن کامل این امیدها گشت. ثمرات پیروزیهای نخستین این طبقه تا اوایل سال ۱۹۳۰ تقریبآ همه از میان رفته بود، و به عوض آن، احساسی از تسلیم و

رضا در کارگران به جای مانده بود که اعتقاد آنان را به رهبران سیاسی خویش و یقینشان را نسبت به ارزش هرگونه سازمان و فعالیت سیاسی درهم می‌کوفت. البته هنوز از عضویت در

احزابی که بدانها تعلق داشتند و اعتقاد ظاهری به تعالیم سیاسی این احزاب دست برنداشته بودند؛ ولی در عمق وجود، امیدشان از تأثیر فعالیت سیاسی سلب شده بود….

کتاب گریز از آزادی دادخواستی است که عناصر مخالف با رشد و پرورش انسان وانسانیت را به پای محاکمه میکشد و از آنجا که نخستین شرط اعتلای آدمی ، کوشش اصلی آن رسوا

کردن دشمنان آزادی است.

فروم: تاریخ آدمی تلاش برای آزادی است ….

فروم در این کتاب  سعی دارد بر پایه روابط  عوامل روانی و اجتماعی  آزادی را تعریف کند و کیفیات آنر ا مشخص وموانع آن را ذکرکنند .

فروم با کسانی که تحولات بزرگ اجتماعی را صرفاً معلول عوامل روانی می دانند و همچنین  با کسانی که فقط بر عومل اجتماعی و اقتصادی و سیاسی در تحلیل پدیده ها تکیه می

کنند مخالف است . وی با تکیه بر هر دو به تحلیل پدیده آزادی می پردازد…..

خلاصه کتاب گریز از آزادی نوشته اریش فرام

فصل اول:

آیا آزادی مسئله ای روانی است؟

فروید بر دوگانگی اجتماع و انسان تاکید می کند  و انسان را یک موجود ضد اجتماعی می داند که اجتماع باید او را رام کند .اجتماع پاره ای از سائق های بشر ارضائ و پاره ای را

موقوف می کند این سائق های موقوف اساس انسانی فرهنگ اجتماع را تشکیل می دهند.صحنه ی روابط انسانی برای فروید شبیه بازار است که در ان بدون  انکه هدف ارتباط با

دیگران باشد برای ارضای نیاز های خود با دیگران به ارتباط میپردازد ولی برعکس او فروم معتقد است که مسئله ی اصلی نوع خاص ارتباط انسان با دنیا است نه نفس ارضا یا یا

ناکام گذاشتن نیازهای غریزی معین ، همچنین رابطه ی انسان واجتماع ساکن نیستد.بعضی نیازها چون گرسنگی وتشنگی و غریزه ی جنسی در میان همه مشترک است ولی آن سائق

های که خوی هر کس را از دیگران متمایز می کند چون عشنفرت آزاذی و و آرزوی تسلیم همه محصور سیر با فرایند اجتماعی می باشد .همان طور که بشر ساخته ی تاریخ است ،

تاریخ نیز ساخته ی بشر می باشد.

فصل دوم:

پیدایش فرد و ابهام مفهوم آزاد

آغاز تاریخ اجتماعی این چنین بوده که از حالت یکی بودن با جهان طبیعت بیرون آمد و از خویش به عنوان موجودی مجزا از محیط طبیعی و دیگران آگاه شد .در تاریخ جدید سیر

تفرد یعنی بیرون آمدن فرد از علقه های اولیه  در قرون بین دو دوره ی رفروم تا زمان حاضر  به  اوج می رسد.

در تاریخ زندگی فرد نیز همین سیر است کودک وقتی چشم به جهان می گشاید که دیگر با مادر یکی نیست .به همان میزان که فرد با بند ناف به دنیای خارج متصل است به همان

اندازه فاقد آزادی است  اما این بندها ست که به او احساس تعلق و ایمنی می بخشد .این گونه علایق بیش از آنکه سیر تفرد به ظهور کامل فرد شود، وجود دارند ، علایق نخستین نام

دارند.این علایق به فرد امنیت می دهد امانتیجه ی آن فقدان فردیت است.

هرچه کودک بزرگتر می شود به همان اندازه علایق اولیه می گسلند و تلاش برای آزادی و استقلال در او پرورش می یابد. این سر تفرد دارای کیفیتی دو جانبه است از یکطرف کودک از

لحاظ هیجانی و جسمی و ذهنی رشد می کند یعنی رشد قدرت نفس و از طرف دیگر تنهایی دایم التزاید که نتیجه ی گسستن از علایق نخستین می باشد.

برای اینکه درد تنهایی را التیام بخشد یا به قدرتی بیرونی تسلیم می شود و یا اینکه با عشق و کار مولد به تعالی شخصیتش می انجامد. (خلاصه ی گریز از ازادی ،فروم،صفحه 58-44)

فصل سوم :

آزادی در دوران رفورم

در اواخر قرون وسطی وحدت و تمرکز جامعه ضعیف شد و مقداری فرد گرایی در اقتصاد بوجودآمد  و طبقه ی جدید و پولدار  بوجود آمد که بر فعالیت های انسانی سلیقه وهنر و

فلسفه و کلام تاثیر گذاشت . در ایتالیا زودتر  از سایر  اروپا این فردیت در فلسفه و هنر و شیوه ی زندگی مردم خودش را نشان داد.آنها از جامعه فئودال و بندهای که به او ایمنی می

داد ودر عین در حال در تگنا گرفتارش می کرد ازهم گسستند.

در پی فرو ریختن سازمان اجتماعی قرون وسطی فرد به خودش واگذار شده است .انسان مقصور احساس هیچی و پوچی خویش گشته است بهشت برای همیشه گم شده است .فر به

تنهایی با دنیا روبه رو شده است .بیگانه ای است در جهان پر خطر.آزادی جدید احساس از نا امنی و ناتوانی شک و تنهایی و اضطراب  به وجود خواهد آمد .اگر آدمی قرار باشد در

انجام وظایفش توفیق یابد باید این احساس تسکین یابد و آرام شود در این هنگام بود که تعلیمات لوتر و کالون به ظهور رسیدند.مذاهب لوتر و کالون مذاهبطبقه ی متوسط و تهی

دستان شهرها و دهقانان بود .بیانی تازه از استقلال و همچنین از احساس ناتوانی و اضطراب که به سراسر زندگی مستولی شده بود در آنها یافت می شود.

لوتر شخصی دارای خوی اقتارگرا بود یعنی ازیک سو از قدرت متنفر و از سوی دیگر آن را می ستاید. رابطه ی لوتر با خدا عبارت است از تسلیم و این ناشی از ناتوانی آدمی است.لوتر به

آدمی در مسایل دینی استقلال بخشید و اعتبار را از کلیسا گرفت و به فرد دادمفهومی ذهنی از رستگاری بیان کرد مفهومی از تجربه ی ذهنی که در آن مسئولیت ساسر به خود شخص

واگذار می شود .این جنبه ی تعالیم کالون و لوتر یکی از سرچشمه های آزادی سیاسی و روحانی است.جنبه دیگر آزادینوین تنهایی و ناتوانی فرد و این هم مانند جنبه ی استقلال ریشه

در مذهب پروتستان دارد .امروزه بسیاری ازمردم از راه دیانت به امور نمی نگرند به راه حل لوتر متوسل می شوند به این معنی از طریق نابود کردن نفس خود و آلت قرار  گرفتن در

کف یک نیروی قدرتمند ومقاومت ناپذیر به یقیین می رسند .

خلاصه کتاب گریز از آزادی نوشته اریش فرام

ایمان :

اعتقاد به دوست داشته شدن از راه تسلیم

ازنظر روانی کالونیسیم  همانند دستگاه لوتر مورد قبول افتاد به عبارت دیگر به علت بیان آزادی و بیان ناچیزی فرد واز طرف دیگر نشان دادن راه حلی تازه یعنی تسلیم محض و خوار

شمردن خود برای بدست آوردن ایمنی تازه.کالون معتقد به تقدیر ازلی بود واز نظر وی خدا نه عادل است و نه مهربان .تقدیر ازلی 2 معنا دارد: احساس ناچیزی و ناتوانی و انجام کار

برای ارام کردن شک.کالون و پیروانش خود را از زمره رستگاران ازلی می شمردند این نظریه در ایدئولوژی نازیسم احیا شد که  یک نتیجه دارد و آن عدو تساوی و برابری آدمهاست.این

عدم تساوی در سرنوشت همبستگی میان مردم را از بین می برد.کالون ها خود را برگزیده خدا می دانستند و بقیه را لعنت شدگان،این باعث ایجاد حس کینه و حقارت نسبت به دیگر

مردم می باشد .

در مذهب کالون برای آرام کردن شک و غلبه بر ناتوانی کار و فعالیت و زندگی ریاضتمندانه را سرمش پیروانش قرار داد . (خلاصه ی گریز از ازادی ،فروم،صفحه 118-59)

فصل چهارم:انسان نوین و دو راهی آزادی

با تعالیم پروتستانتیسیم آدمی از لحاظروانی برای نقشی که بعدها در نظام صنعتی جدید به وی محول گشت  اماده شده بود. کاری که پروتستانتیسیم با اعطای آزادی روحانی به

آدمی آغاز کرد سرمایه داری با بخشیدن آزادی سیاسی و ذهنی و اجتماعی ادامه داد .

نخستین عاملی که از خصوصیات اقتصاد سرمایه داری است فعالیت انفرادی می باشد که جنبه منفی آزادی یعنی تنهایی وفردیت را پیش برد.علایق میان فرد ودیگران را گسست و

ادمیان را جدا کرد آنچه راه را برای این وضع آماده کرد نعالیم  مذهبی دوران رفورم بود .

رابطه ی انفرادی آدمی با خدا از لحاظ روانی مقدمه ی آن شد که فعالیت های دنیوی او نیز کیفیتی انفرادی بیابند.در نظام سرمایدار که ویژگی آن انباشت سرمایه است کار آدمی

بخاطر منفعت است اما منفعتی که حاصل می شود خرج نمی شود بلکه مجددا سرمایه گذاری می شود تعالیم  پروتستانتیسیم این روحیه را کاملا فراهم کرده بود  از طریق ازبین بردن

احساس  ناچیزی و تنهایی به وسیله ی کار. از طرف دیگر به نظر می رسد که انگیزه ی انسان جدید خودخواهی و جلب سود مشخص است نه فداکاریو ریاضت کشی .چگونه می

توانیم میان روح پروتستانتیسیم که مبنی بر از خودگذشتگی این و آیین نویین که که بزرگترین نیروی انگیزنده ی رفتار آدمی را خودخواهی معرفی می کند آشتی برقرار  کرد؟ به نظرمی

رسد  از خودگذشتگی نوعی پنهان کاری برای خودخواهی درون آدمی باشد.ریشه خودخواهی در آن ست که به آنچه نفس اوست محبت نمی ورزد .

آدمی می پندارد که درمرکز جهان است از سوی دیگری احساس شدیدی از ناتوانی و ناچیزی می کند که در گذشته از احساسات هشیار نیاکانش در برابر خدا به شمار می رفت .روابط

انسانی کیفیت مادی پیدا کردند و وجود آدم ها دیگر اهمیت نداشت.انسانها نسبت به هم بیگانه شدند.وجود انسانها برای هم بخاطر منفعتی بودکه به یکدیگر به میرسانند.تحت این

شرایط تنهایی و جدایی انسانها فزونی گرفت .فردیت افزوده شد و ایمنی از بین رفت.برای غلبه بر مظاهر نا ایمنی از عواملی مدد گرفت متوجه شد ثروت حامی نفس اوست مال زیاد

قدرت واعتبار به همراه دارد وایت دو در تقویت نفس موثر است.مردم نمیتوانند بار منفی آزادی را به دوش بکشند سعی می کنند از آزادی به کلی بگریزند مگر اینکه بتوانند از آزادی

منفی به سوی آزادی مثبت پیش بروند.

خلاصه کتاب گریز از آزادی نوشته اریش فرام

فصل پنجم:

مکانیسم های گریز

قدرت گرایی و همرنگ شدن ماشینی

پس از جدایی از علایق  نختسین فرد در تقابل با دنیای خارج خود را ناتوان و تنها می یابد  دو راه دارد :یکی به سمت آزادی مثبت می رود و با عشق و کار مولد با دنیا پیوند می یابد

یا اینکه از آزادی بگریزید.راه گریز به وسیله ی کیفیتی وسواسی که همیشه درگریز از وحشت های جدید وجود دارد و از ویژگی های دیگر آن از دست نهادن کامل فردیت و تمامیت

نفس است .

قدرت گرایی:نخستین مکانیسیم گریز این است که فرذ استقلال نفس خود را از دست بدهد . و خود را به خاطر کسب نیروی که فاقد آن ست در کسی دیگر یا چیز دیگری خارجاز خود

مستحیل کند یا به عبارت دیگر دنبال یک سلسله علایق دومین رود و بخواهد بدینوسیله ی جایخالی علایق نخستین را پر کند.صورت روشن آن تسلیم یا تسلط است یا به عبارت

دیگرتلاش های ناشی از مازوخیسم و سادیسم که هر کدام راهی برای گریز از تنهایی است .احساس  حقارت و ناتوانی و ناچیزی رایج ترین مظاهر ناشی از مازوخیسم به شمار می

آید.مازوخیسم افرادی را شامل می شوند که مستعد آنند خود را خوار بگیرند و ناتوان کنند وابستگی به موسسات اجتماعی ، دیگران، قدرتهای برونی از ویزگی های بارز آنها است.قطب

مخالف مازوخیسم ،سادیسم می باشد.سه نوع استعداد ناشی از سادسیم وجود دارد:1- دیگرانرا به خود وابسته کنیم و بر آنها تسلط مطلق و نامحدود بیابیم.2- استثمار مادی و معنوی

دیگران.3- آزردن و رنجانیدن دیگران

ریشه ی انحرافات مازوخیسیم و سادیسم:راهی برای گریز از احساس غیر قابل تحمل تنهایی ،خلاص شدن از نفس فردی وغرقه ساختن  خود است یا به عبارتی دیگر خلاصی از بار

آزادی

خوی قدرت گرا  یا سادیست -مازوخیستی یکوضع روانی است که فرد در عین حال مراجع قدرت را می ستاید و ی خواهد بدان ها تسلیم شود و بر آن ست که بر دیگران نیز مسلط

یابد.

وجه مشترک تمام  فعالیت تفکر  قدرت گرا  این اعتقاد است که زندگی در اراده ی قوایی بیرون از نفس و منافع و آرزوهای آدمی است و نیکبختی تنها از راه تسلیم حاصل می

شود.ریشه ی فعالیت های که خوی قدرتگرا به این می پردازد در احساس ناتوانی است و قدرت گرا باتسلیم بر این احساس چیره می شود.

همرنگی ماشینی:یکی از مکانیسم های گریز که از لحاظ اجتماعی مهم است .اکثرا افراد عادی اجتماع به آن روی می آورند.وقتی شخص بدینطریق متمایل شد دیگر خودش نیست بلکه

شخصیتی است که سازمان های  فرهنگی اجتماع پیش پای وی می نهد .بدین ترتیب همرنگ دیگران می شود و موافق انتظارات آنان عمل می کنند.

خلاصه کتاب گریز از آزادی نوشته اریش فرام

فصل شش :

روانشناسی نازیسم

در باب توجیه نازیسم دونظریه وجو دارد یکی ـن را پدیدهای اقتصادی اجتماعی سیاسی می داند دیگری آن را پدیده ای که ریشه در عوامل روانی دارد.

عواملی که باعثروی آوردن مردم آلمان به هیتلر و نازیم بود: یکی تسلیم و خستگی درونی و دیگری حکومت آلمان با با هیتلر و حزب وی معنای واحد یافته بود.

ایدئولوژی نازی:روح اطاعت کورکورانه از پیشوا- کینه در برابر اقلیت های نژادی و سیاسی- آرزوی فتح و استیلا – تجلیل وتمجید قوم آلمان.

خوی اجتماعی قدرتگرا ی طبقه متوسط پاییین آلمان حامی وستایش گر نازیسم بود و وویزگی بارز آن قحط زدگی بود.فرافکنی زبقه متوسط در احوال شخصی هیتلر تجلی می

یابد.صاحبان صنایع بزرگ و اشراف نیمه ورشکسته ی آلمان که از طریق نازیسم و برنامه های آن بنیان اقتصادیش را تقویت بخشید .در خوی قدرت گرایی هیتلر ، او بر پیروانش و

تصرفاتش  تسلط پیدا کرده بود و نیروهای هیتلر تسلمیش می شدخدا ،سرنوشت ، تاریخ ،طبیعت می باشد.مبانی دو وجهی خوی قدرت گرا یعنی اشتیاق بر استیلا بر دیگران

وگردننهادن بر قدرت های قاهر بیرونی خوی نازی ها بود که توسط هیتلر به بهترین شکل نمایان می شد.طبقه متوسط پایین از این ایدئولوژی سیراب می شد و روش سیسای نازی آن

را محقق می سازد.

خلاصه کتاب گریز از آزادی نوشته اریش فرام

فصل هفتم:

آزادی  و  دمکراسی

ناچیزی و ناتوانی و پدیده های مربوط به آن در نظامهای دمکراسی زمینه ی ظهور فاشیسم را مهیا می کند.

فرض دمکراسی این است با آزاد کردن فرد از نیروهای بیرونی به وی فردیت حقیقی بخشیده است.ما در بیان افکار و احساسات آزادیم و بدون حجت قبول می کنیم که این ضامن

فردیت ماست ولی غافلیم که  حق بیان افکار فقط در صورتی معنادار است که بتوانیم افکاری هم برای بیان از خود داشته باشیم .رهایی از بندهای بیرونی زمانی مفید است که بر

اساس  شرایط روانی در درون ،بنای خویش را استحکام بخشیم .

هیجانات و افکارو احساساتمان را اجتماع به ما وارد می کند و ما فکر می کنیم که ازآن خودماست.

افزاد از نظر افکار احساسات و هیجانات همرنگ شده اند .با همرنگ شدن با دیگران و مطابق انتظار آنها رفتار کردن بر شک هویت خویش فائق می آییم.ولی از خودانگیختگی و

فردیت خویش دست می کشیم.راه زندگی بسته و هویت خویش را بیشتر از دست می دهیم.

جنبه ی مثبت آزادی این است که بعد از آزادی اولیه بحای بند شدن در مکانیسم های گریز و دچار ترس و هراس شدن با  نفسی مستقل می تواند زندگی کند.

آزادی : متحقق ساختن یا از قوه به فعل آوردن نفس فردی .انسان می تواند به آزادی برسد به شرط اینکه نفس خویش را از قوه به فعل آورد.

آزادی مثبت عبارت است از فعالیت خود انگیخته ی مجموع تمامیت یافته ی شخصیت است.فعالیت خودانگیخته فعالیت آزادانه ی نفس است و از لحاظ روانشناسی اختیار در آن

مستتر است بر عکس فعالیت اجباری و وسواسی که ناتوانی و تجرد فرد در آن پنهان است.با فعالیت خود انگیخته انسان بر وحشت تنهایی چیره می شود بی آنکه تمامیت نفس خود

را قربانی کند.چون بعد از فعالیت خود انگیخته دوباره با دنیا و آدمیان و خودش اتحاد می یابد.بزرگترین عنصر تشکیل دهنده ی خودانگیختگی عشق است.عشق به معنای اثبات

دیگران و یکی شدن بادیگران و حفظ نفس منفردو عنصر دیگر کار است .کار به معنای آنکه راه انسان و طبیعت یکی شوند و ما نه از محصول کار و فعالیت خود انگیخته بلکه از خود

فعالیت خودانگیخته لذت می بریم.ایمنی فرد نه به خاطر نیروهای بیرونی است به علت فعالیت خودانگیخته ی خودش است …..

سخن پایانی با جمله ای زیبا از اریک فرام:

اگر جرات داشته باشیم این قانون را بپذیریم که دنیا بی ثبات است و هیچ چیز پایدار نیست، به آرامش بزرگی می رسيم.

خلاصه کتاب گریز از آزادی نوشته اریش فرام

جمع آوری و تنظیم دکتر مازیار میر