زبان بدن یا Nonverbal Communication and Body Language

زبان بدن

[aparat id=\”https://www.aparat.com/v/3tdrG/\”]

((هیچ چیز هیچکس هیچ رفتار و گفتار و حتی کرداری شاید آنگونه که به نظر می رسد نباشد ))

کتاب زبان بدن ایرانی نوشته دکتر مازیارمیر

متاسفانه برخی افراد نا آگاه زبان بدن را به چالرز داروین نسبت می دهند اما باید اذعان نمود رسول الله در واقعه غدیر خم با بالا اوردن دست راست حضرت علی و سپس

از آن حضرت علی از زبان بدن آگاه بوده و در حدیث زیر که مورد تائید شیعه و سنی است به قدرت زبان بدن و آشنایی ایشان به این مبحث مهر تائید می زنند.

حضت علی ع می فرماید:

مَا أَضْمَرَ أَحَدٌ شَیْئاً إِلَّا ظَهَرَ فِی فَلَتَاتِ لِسَانِهِ، وَصَفَحَاتِ وَجْهِه

هیچ کس چیزى را در دل پنهان نداشت، جز این که در لغزش هاى زبان و خطوط چهره اش انها را آشکار نمود.

زبدن همان زبان بی زبانی  است همان که معمولا افراد آنرا بصورت کلی در دسته بندی  ارتباطات غیر کلامی آنرا دسته بندی می کنند. شاید برای فهم بهتر زبان بدن باید

بازگردیم به تاریخچه زبان بدن که باز می گردد به بیش از ۱۲۰۰۰ سال پیش که البته روایتهای مختلفی وجود دارد. اما از همان زمانها در لوحها و روی دیواره غارها ما با

حرکات زبان بدن کم کم روبرو شده و اشنا می شویم.اولین رفتارهای فرهنگی انسان در ایران با ساخت ابزارهای سنگی گوناگون در دوران پارینه سنگی آغاز شد، دوران پارینه

سنگی شامل سه دوره کهن، میانی و نوین می‌شود، آثار بدست آمده از این دوران در ایرانن بیش‌تر از دورهٔ پارینه سنگی نوین است که از کاوشگاه‌هایی چون کشف رود

خراسان، لدیز سیستان، هومیان کوهدشت و دره هلیلان در ایلام، غار شکارچیان و غار دو اشکف در کرمانشاه و… بدست آمده‌اند. در این دوران آدمی افزون بر گردآوری

خوراک و شکار بخشی از خوراک خود را ذخیره می‌کند، با گذر از دوران پارینه سنگی و فرا پارینه سنگی از حدود دوازده هزار سال پیش ساکنانخاور نزدیک از جمله ایران دوره

فرهنگی و تمدنی نوسنگی، را آغاز می‌کنند.در تک تک این روایتها و مطالب که تحقیق نمودم ردپای زبان بدن وجود دارد همزمان با تاریخ بشری جالب این است زبان بدن

در میان حیوانات بعنوان زبان رایج و برتر از صدای حیوانات موثر واقع می شود

گویی انسانهای نخستین دقیقا با زبان بدن خود و طرف مقابل آشنا هستند و آنرا نادانسته ترسیم می کنند شاید خط  میخی و سومری و هیروگلیف هم از زبان بدن به

نوعی الهام گرفته باشد در تحقیقات شخصی که انجام دادم متوجه شدم خط هیروگلیف مصری که نماد های آن بیشتر با زبان بدن همراه است .

مصریان باستان اولین بار جهت نوشتن مطالب خود در حدود۳۵۰۰ هزار سال پیش از میلادمسیح از این خط استفاده می کردند که ابتدا بصورت عمودی نوشته می شدو کم

کم بصورت افقی تحریرشد. با پدید آمدن تمدن و اغاز متمدن شدن انسانها که شاید به معنی شهرنشینی باشد آغاز گردید

اما در مطالعات خود به کتابی از روم باستان برخوردم که  مجموعه قوانین برای افراد غیرنظامی بود این کتاب بزرگ و کامل با عنوان Corpus Juris Civlis در سده ۱۶برای

امپراتور ژوستینیان تالیف شد  که برای استفاده امپراتور ژوستینیان بود  که  در نقاشی های این کتاب و مطالب آنهم رد پاهای زبان بدن کاملا بچشم می خورد سلوک

رفتاری و …. متاسفانه برخی افراد سطحی بیسواد و بی تخصص داروین را به عنوان اولین فرد در این حوزه می شناسند در حالیکه باید اذعان نمود قبل از ایشان دانشمندان بسیاری و مخصوصا ابوعلی سینا و سایر دانشمندان ایرانی روی علم زبان بدن کارکرده اند رفتارهای بیمار ظاهر و باطن و یا زبان بدن اسلامی که برخی از پیروان تشیع روی آن بصورت حرفه ای کار کرده اند شاید اولین بیان مربوط به ۱۴۰۰ سال پیش از حضرت علی ع در این مورد بسیار زیبا و پسندیده باشد.

علم رفتار شناسی و زبان بدن و یا زبان خاموش و یا زبان رفتار  هرگز بصورت مستقیم عنوانی نداشته و مدلی برای تحقیق نبوده است اما بصورت نامحسوس و غیر

مستقیم و از سده چهارم و پنجم پیش از میلاد با دانشمندانی چون افلاطون و ارسطو  روبرو هستیم که پیرامون زبان بدن و رفتارهای انسانی مطالب بسیاری ارائه نموده اند و ناخواسته در مورد آن حتی تحقیقاتی انجام دادن و نظراتی بیان نموده اند.

هرمن ابینگهوس هم در مورد رفتار تحقیقاتی  داشته است. و بعدها شخصی بنام ویلهلم وونت هم در کنار مطالعات روان‌شناسی خود پیرامون زبان بدن هم مطالبی بیان نموده و در تحقیقات خود به برخی رفتارهای پرتکرار اشاره دارد. پس از او هم شاگردش ادوارد بردفورد تیچنر که یکی از نخستین روان‌شناسان آمریکایی لقب یافت و از فعالان رویکرد ساختارگرا در برابر رویکرد کارکردگرایی بود. مطالعات ویلهلم وونت بر شکست ساختار جز به جز فرایندهای ذهنی متمرکز شد و در این خصوص در تمام این مطالعات هر دو نفر پیرامون ارتباطات غیرکلامی و زبان بدن مطالبی بیان شده است که به همه دوستانی که بصورت تخصصی به زبان بدن می خواهند بپردازند بجای مطالب سطحی غیر علمی و غیر کاربردی و سطحی و تاریخ گذشته آلن پییز و یا باربارا پییز از ابتدا با این مطالب و کتب تالیفی این افراد شروع کنند و کار را پیش بگیرند و نه با … .

آری در سال ۱۸۹۰ ویلیام جیمز درکتاب خود با نام «اصول روان‌شناسی» به بسیاری از پرسشهای مطرح شده در باب بنیادهای روان‌شناسی که تا سالها بعد توسط روان‌شناسان مطرح می‌شدند، پاسخ داد. از دیگر محققان مکتب کارکردگرایی می‌توان به جان دیویی و هاروی و مخصوصا به دانشمند آلمانی بنام هرمان ابینگ هاوساشاره کرد. فردی که پیشرو انجام آزمایش‌هایی دربارهٔ حافظه بود. وی در این مطالعات که در دانشگاه برلین انجام می‌گرفت، مدل روش تحقیق کمی دربارهٔ یادگیری وو

فراموشی را ارائه کرد  که در همه این موارد که بیان شد رد پای زبان بدن تخصصی هم به چشم می خورد نگاه این دانشمندان به رفتارهای پرتکرار و ظاهر افراد هر چندد

هرگز به صورت تخصصی زبان بدن نام نگرفت و پس از این افراد دانشمند معروف روسی با نام ایوان پاولف (اولین شخصی که مبتکر فرایند یادگیری شرطی شدن کلاسیکاست) نیز آزمایش‌ها خود را بر روی سگ‌ها و بعدها انسانها انجام داد که بعدها بعنوان مفهوم شرطی شدن کلاسیک از آن یاد شد. اما در سالهای ابتدایی دهه ۱۹۵۰۰ میلادی تمامی تکنیک‌های بکار گرفته شده و توسعه یافته شده توسط ویلهلم وونت، ویلیام جیمز، جان دیویی، هرمان ابینگ هاوس و بقیه این دسته از دانشمندان- تختت

عنوان روان‌شناسی آزمایشی- که به شدت به دسته‌های اطلاعات ذهنی و پردازش آنها مربوط می‌شدند، شاخه‌ای از مباحث مربوط به روان‌شناسی شناختی شدهه بودند و امروزه در کنار این مباحث زبان بدن مطرح شده است زبانی که به روان و درون و ذهن خوانی و غیب گویی و یا به تعبیر برخی …. نیست بلکه دقیقا خلاف اینن مطالب است زبان بدن دسته بندی رفتار شناسی پر تکراری از حالتها ژستها و فیگوورها و حالتهای افراد است مانند مدل نشستن راه رفتن و حتی نگاه کردن و حتی ژست سخن

گفتن و حالت آن بدون حضور کلام را زبان بدن یا اراتباطات غیر کلامی گویند باید اذعان داشت در زبان بدن مطالب قاطعی وجود ندارد و اساسا دودوتا تفسیر ۴ تایی ندارد بلکه می تواند ۰یا ۱یا ۲یا ۳یا ۴یا ….. داششته باشد بعبارت دیگر ما به اشتراک ۱ تا بینهایت برخورد می کنیم و در این میان تفاسیری که از احتمال بیشتری برخوردارند را می توان در یک دسسته خاص با درجه بندی یک و دو و سه و… دسته بندی نمودن است

.  اولیه داروین و داوینچی روی سگ ها و گربه ها و برای درک پیام هایی بود که آن ها سعی داشتند توسط حرکات بدن یا دمشان به یکدیگر و به انسان ها برسانند .  درسال۱۸۷۲کتابی به نام ” بیان احساسات در انسان و حیوان ” توسط داروین منتشرشد که  در آن کتاب عنوان کرد ، تمام پستانداران به احساسات در چهره اعتماد می کنند،

ضمن این که او با مطالعه برداشت های گروهی ۲۴ نفره از تصاویر ثبت شده توسط  یک عکاس فرانسوی،  در زمینه مفهوم حرکات و اشکال چهره انسان به آزمایش و ثبتمشاهداتش در کتاب پرداخت . جالب است بدانیم امروزه بیش از ۲۰۰۰ حالت چهره برای انسان ها ثبت و شناخته شده است  ولی متخصصین زبان بدن می گویند: تنها۳۰۰ الی ۴۰۰ مورد از این تعداد برای ما دارای مفهوم هستند و سایر حالات  فعلا برای ما بی معنی است . معروف ترین کتاب موجود زبان بدن بعد از قرن بیستم ، را پروفسور البرت محرابیان نوشته است البته در کشور ما مثل برایان تریسی که یک دلال جمع اوری مطالب بدون پشتوانه علمی و عملی است و صرفا مثل دانالد ترامپ یک بازرگان است همه به سراغ او رفته اند در حالیکه او صرفا یک قصه گو است البته برخی افراد بی تجربه و بی تخصص با مبالغ زیاد از او استفاده تبلیغاتی نموده اند که انهم جای بحث فراوان دارد.

.

یکی دیگر از چهره های شاخص در زبان بدن فردی نیست جز لئوناردو دی سر پیرو دا وینچی

داوینچی 1452 دانشمند، نقاش، مجسمه‌ساز، معمار، موسیقی‌دان، ریاضی‌دان، مهندس، مخترع، آناتومیست، زمین‌شناس، نقشه‌کش، گیاه‌شناس و به ((تعبیر مازیارمیر داوینچی استاد تمام و مسلم زبان بدن)) و نویسنده ایتالیایی دوره رنسانس و غرب بود.

نویسنده این مقاله در مطالعاتی و تحقیقات و شبیه سازی هایی که انجام دادم او به شدت و به دقت به یک قانون مسلم زبان بدن اشراف و دقت دارد و آن چیزی نیست جز ریزجزئیات در مهندسی در نگارش و نقاشی و…  او به طور گسترده بزرگترین نقاش تاریخ یاد می‌کنند. عده‌ای نیز او را با استعدادترین شخصی می‌دانند که تا کنون در این جهان زندگی کرده است.

دا وینچی را کهن‌الگوی «فرد رنسانسی» دانسته‌اند. وی فردی بی‌نهایت خلاق و کنجکاو بود. او نظریات خود را در مجموعه یادداشتهایی که بالغ بر هزاران صفحه می‌باشند، ثبت کرده است. او طرحهای مبتکرانه‌ای را برای ساخت سلاحهایی مانند توپ‌های بخار، ماشین‌های پرنده و ادوات زرهی ارائه کرده بود، هرچند که بسیاری از آنها هرگز ساخته نشدند اما نکته جالب این است همین توجه به زبان بدن انسانها زبان بدن پرندگان و حشرات و …. باعث شد او بتواند به این موفقیتها و شکوفایی و  تبلور نبوغ خود نائل شود

لئوناردو داوینچی اولین طراح هواپیما و صدها اثر معماری دیگر به‌شمار می‌رود. او اینکار را براساس زبان بدن پرندگان و تحلیل دقیق ژستهای پررواز و فرود و برخواستن پرندگان تهیه و ابداع گردید یکی از طرح‌های ابتکاری او لباس غواصی و زیر دریایی جنگی است که بر اساس مطالعه دقیق ابزیان به سرانجام رسید . به شدت معتقدم این استاد مسلم زبان بدن از روی الهامات زبان بدن افراد اشیاء و حیوانات بر اساس یک الگوریتم کاملا منطقی و نه اسرار آمیز به این موفقیتها بر اساس یک روش‌ تجربی بوجود آمده که متسفانه برای زمان خودش غیرمعمول بود

هدف در  دانستن زبان بدن ذهن خوانی و تفسیر درون و برون انسانها نیست بلکه هدف ارائه ظاهری خوشایند تر و جذابتر و تحت تاثیر قرار دادن دیگران است و همچنین اگر در حال ورود به خط قرمز و حریم شخصی و یا… دیگران هستیم از این امر ممانعت نموده و باعث ناراحتی و فشار به دیگران نشویم و غیر از این شاید از مسیر درست منحرف شده باشیم .

شاید بسیار جالب باشد که بدانید در سال۱۸۷۲ نتیجه تحقیقات و نظرات این روانشناس مشهور بصورت کتابی  با عنوان ( بیان احساسات در انسان و حیوان ) منتشر شد که در این کتاب داروین به یک اصل کلی که منشاء بشسیاری از تجربیات امروزی است اشاره مستقیمی می کند او معتقد است حیوانات و مخصوصا پستانداران به کلیه احساساتی که در چهره نمایان می گردد کاملا اعتماد می کنند.

داروین توانست  با مطالعه برداشت های گروهی ۲۴ نفره از تصاویر ثبت شده توسط  یک عکاس فرانسوی،  در زمینه مفهوم حرکات و اشکال چهره انسان به آزمایش و ثبت مشاهداتش در کتاب پرداخت . جالب است بدانیم امروزه بیش از ۲۰۰۰ حالت چهره برای انسان ها ثبت و شناخته شده است  ولی متخصصین زبان بدن می گویند: تنها ۳۰۰ الی ۴۰۰ مورد از این تعداد برای ما دارای مفهوم هستند و سایر حالات  فعلا برای ما بی معنی است . معروف ترین کتاب موجود زبان بدن بعد از قرن بیستم ، متعلق به  آلن پیز استرالیایی است که در حدود سی سال پیش به جمع اوری مطالب پرداخته و کتابی بازارپسند در این زمینه تهیه کرده که مازیارمیر انرا بیشتر افسانه های پیز لقب داده اما متاسفانه برخی افراد بیسواد و کم خرد آنرا در سایتها و سخنرانیهای خود مرجع معرفی می کنند که اساسا این مطالب و حتی نوع نگاه و تفاسیر پیز اساسا و کاملا غلط است و مطالبی که با الگوی کلی و غالب پیز از انسان بعنوان یک موجود ناشناخته تهیه شده است بهیچ عنوان واقعیت ندارد.

توجه به کاربرد و اهمیت چهره شناسی در سیاست هم به جنگ جهانی دوم وقصه نیروهای داوطلب ژاپنی که برای خدمت درارتش به میدان آمده بودند باز می گردد ، در آن زمان نیروهای مردمی از سراسرژاپن برای کمک به رزمندگان به جبهه ها می آمدند اما خودشان درست نمی دانستند در کدام بخش می توانند بهتر کار کنند واصلا برای چه پستی مناسب هستند ؟

درچنین موقعیتی یک نفرادعا کرد که از روی چهره اشخاص می تواند استعدادها و بهترین کارایی آنان را حدس بزند . او می توانست بگوید یک ژاپنی داوطلب برای جنگیدن بهتر است یا پرستاری ونود درصد پیشگویی هایش هم درست از آب در می آمد .

از این زمان به بعد چهره شناسی به عنوان یک تئوری به طور جدی تری موردتوجه قرار گرفت اما باز هم به آن ایرادات زیادی وارد بود از جمله این که چهره افراد در طی دوره های زمانی دستخوش تغییر می شد و از طرفی هم عمل های جراحی زیبایی و مواردی که  چهره شناسی های قبلی فرد را نقض می کردند باعث میشد نتایج چهره شناسی همیشه دقیق نباشند . هر چند فرضیه های چهره شناسی همیشه توسط روان شناسان مورد نقد جدی قرار داشتند اماهنوز هم پی بردن به درونیات افراد به کمک خطوط وفرم صورت طرفداران خودش را دارد و حتی به آن استناد می شود !

امروزه با پیشرفت علوم رفتارشناسی و روانشناسی هر سیاستمداری می‌داند که نمی‌تواند فقط به واژه‌های سخنرانی خود اکتفا کند و در این بین زبان بدن، لحن کلام، اکسون‌گذاری، تن صدا و عوامل دیگری دخیل است که در مجموع ۷۰ درصد از ارتباط فرد را تشکیل می‌دهد که بازهم از هما تعابیر آبکی همیشگی است اما می توان گفت که: بیش از نیمی از ارتباط افراد را تحت شعاع خود قرار می دهد .

یکی از اشارات زبان بدنی که به عنوان نشانهٔ تشخیص دروغگویی به کار برده می‌شود، مربوط است به خاراندن بینی یا نزدیک کردن دست به دهان، پوشاندن دهان، سرفه‌های وانمودی و نیز خمیازه‌های بی‌مورد. واقعیت آن است که خاراندن بینی و لمس کردن گوشها یا دهان، آن طور که ادعا می‌شود، ربطی به فریب و دروغ گفتن ندارد. زیرا عروق پوستی مناطق خاصی از بدن، به‌ویژه جایگاه‌های سر و صورت، دربرگیرندهٔ لبها، بینی، گوش و همین‌طورگردن، شانه‌ها و بخش فوقانی قفسه سینه، توسط مراکز بالاتر مغزی تنظیم می‌شوند و مردم در زمان تصمیم‌گیری و تمرکز، به دلیل حجم بالای خونی که به این جایگاه‌های جریان پیدا می‌کنند، دچار خارش می‌شوند. خمیازه‌کشیدن یا سرفهٔ وانمودی نیز در پاسخ به کاهش اکسیژن‌رسانی و یا وجود مانع در خون‌رسانی جایگاه‌های مغزی است که موجب کاهش آمادگی پاسخ هیجانی ما می‌شود. اعصاب سمپاتیک، خود به‌تنهایی شریانچه‌های آوران و وابران را عصب‌گیری می‌کند و سرخ‌شدن در پاسخ به دستپاچگی و خشم، و رنگ‌پریدگی در پاسخ به ترس یا اضطراب به ترتیب مثال‌هایی از وقفه و تحریک رشته‌های عصبی سمپاتیک ارسالی به مناطق درگیر با این جایگاه‌ها هستند.

از طرفی در یک گفت‌وشنود و در شرایطی که از نظر هیجانی، به تمرکز بالایی نیاز هست، «نوراپی‌نفرین» ترشح می‌شود، به‌ویژه اگر کسی، با پرسشهای انتقادی و یا اتهامی نسبت به خود مواجه شود، همان‌طور که «رابرت بِرن»(به انگلیسی:Robert|M. Berne) از نظر فیزیولوژِ پزشکی بررسی کرده است، موجب اضطراب یا خشم می‌گردد؛ بنابراین اشاره‌های زبان بدنی مانند خاراندن بینی، لالهٔ گوش و دهان، بیش از آنکه بیانگر فریب و دروغگویی باشد، تمرکز فرد را در ارتباط نشان دهد.

در پژوهشی دیگر، که در سال ۲۰۱۳۳ توسط بخش شناختی دانشگاه «مِرسی کالیفرنیا» و کالج «لندن» انجام شد، دو پژوهشگر به نامهای «دوران و دِل» (Duran, N. and Dale,R) به بررسی حرکات و اشارات زبان بدن در زمان فریب یا دروغگویی افراد پرداختند. یافته‌های آنها با استفاده از نرم‌افزار پیشرفتهٔ «مسیریابی سه بعدی» (Vicon Nexus motion tracking) و پردازش رایانه‌ای بر روی ۲۹ نقطه در جایگاه‌های مختلف سر، چهره و دستها نشان داد که آزمودنی‌ها در برابر پرسشهای خنثی، هیچ تفاوت بارزی در میزان و مدت حرکات سر، دست و چهره نشان ندادند، اما زمانی‌که از آنها سؤال‌های انتقادی پرسیده می‌شد، حرکات تمام این سه جایگاه در آزمایش شوندگان کاهش پیدا می‌کرد (کاهش دامنهٔ ۲/۰ تا ۴/۰ میلی‌متر در هر ۲۵۰ میلی ثانیهٔ حرکت). تحلیل دروغگویی با نشانه‌های زبان بدن (تن‌گفتار)، بسیار پیچیده است و ما تنها با چشم و در یک یا چند برخورد چهره به چهره، قادر به تشخیص دروغگویی با استفاده از اشاره‌های زبان بدن نخواهیم بودبه احتمال بسیار زیاد زبان بدن شما بخش مهمی از آن شخصی ست که هستید، تا جایی که شاید حتی فکرش هم نکنید