مهارت های پیشرفته مسئله یابی و حل مسائل

مهارت های مساله یابی و تصمیم گیری

مازیارمیر

طرز فکر یک دانشمند، چیزی فراتر از واکنش روشنفکرانه به مسائل است بلکه باید همواره روشنفکر باشد. این امر مستلزم جستجوی

مداوم برای کشف علل اشتباهات – نه کشف استدلال‌هایی برای اثبات درستی – و بازنگری دیدگاه‌ها بر اساس آموزه‌های جدید

است.ادام گرانت

هدف

آشنایی با پیدا کردن راه حل های مناسب برای حل مشکلات سخت،حل تعارض ها،شناخت عوامل مهم و موثر در تصمیم گیری در

مورد مسائل گوناگون

رئوس و ریز محتوا:

1.مفاهیم اصلی مساله یابی

الف)مساله یابی،فرآیند مساله یابی(مساله یابی رسمی شامل:رویه های مستقیم،رویه های غیر مستقیم،مساله یابی غیر مستقیم،فنون

عملی مدیریت در مساله یابی،انواع مساله و تصمیم ،شناخت اصول و دانش های علمی برای حل مساله و مهندسی تصمیم

2.مهارت های حل مساله

الف)تعریف دقیق مساله
ب)تعیین اهداف و ارزش ها
پ)تهیه فهرستی از راه حل های مختلف(گزینه یابی و گزینه سازی)
ت)ارزیابی راه حل های مطرح شده و انتخاب بهترین راه حل(موازنه ها و انتخاب)
ث)ارزشیابی

3.فرآیند تصمیم گیری
الف)تعریف تصمیم گیری،انواع تصمیم (تصمیم معمول،تصمیم غیر معمول)،رویکرد عقلانی به تصمیم گیری،فراگرد تصمیم گیری عقلانی
ب)شرایط تصمیم گیری،محدودیت های تصمیم گیری،اهمیت تصمیم گیری در مدیریت

4.تکنیک های کمی و کیفی کاربردی تصمیم گیری

بصری سازی،تجزیه مساله،تغییر زاویه عمودی و افقی،هفت کلمه،چهارده سوال،طوفان ذهنی،روش سلسله مراتبی،روش مقایسه ای و…

منابع:

1.industrial engeniering hand book 2009 veliam reji
2.مهارت های مسئله یابی و تصمیم گیری-بهنام واحدی 1388
3.حل مسئله و تصمیم گیری موثر-شهرام محمد خانی 1389
4.مهارت حل مساله و تصمیم گیری-نسرین امامی نائینی-حسام نقره چی 23/05/1389
5.اصول مدیریت،علی رضائیان،انتشارات سمت،139

فصل اول

1 – چرا برخی معتقدند تصمیم گیری و مدیریت مترادفند ؟

تصمیم گیری و مدیریت را می توان مترادف دانست . زیرا تصمیم گیری جزء اصلی مدیریت است . به همین دلیل شناخت اتخاذ تصمیم برای آن اهمیت بسیار دارد . البته در نوشته ها و دوره های آموزشی نحوه تصمیم گیری ، بیشتر بر (لحظه تصمیم گیری) و نیز متغیرهایی که نهایتاً به اخذ یک تصمیم منجر می شود ، تاکید می شود تا کل فرآیند طولانی و پیچیده تصمیم گیری . جرج هوبر ، معتقد است که مراحل مسئله یابی ، تصمیم گیری ، انتخاب و حل مسئله با هم تفاوت دارند .

2 – دو تعریف فراگیر از مسئله بیان کنید .

اصطلاحاً مساله موقعیتی است که در آن شخصی برانگیخته می شود تا با انجام فعالیتی به هدفی دست یابد . در این کوشش ، او با موانعی در راه رسیدن به هدف یا اهداف رو به رو می شود و فرض می کند که باید بر موانع غلبه کرده و پاسخ برسد . در تعریفی دیگر مساله عبارت است از یک انحراف قابل شناسایی از آنچه که باید باشد . می تواند یک هدف ، ضابطه ، استاندارد یا یک ارزش باشد .

مساله عبارت است از چیزی که با وضعیت مطلوب متفاوت بوده و افراد یا سازمان در راه رسیدن به اهدافش باز
می دارد یا عامل تعارض یا تزاحم در تصمیم گیری است . در تعریفی دیگر ، مساله عبارت است از تعارض یا تفاوت بین وضعیت موجود و موقعیت دیگری که می خواهیم ایجاد کنیم .

3 – دو ویژگی عمومی تمام فرآیند های پیشنهاد شده برای حل مسئله چیست ؟

الف) پاسخهای موثر و متعددی را برای برخورد با موقعیت مساله آمیز فراهم می سازد .

ب ) احتمال گزینش پاسخ مناسب را از بین گزینه های گوناگون افزایش می دهد .

4 – تفاوت سوال با مسئله را تشریح كنید؟

سوال)  بر اثر جهل و ندانستن ایجاد میشود- پاسخگویی به آن با رجوع به افراد و یا منابع امكان پذیر است- مجهولی است كه فرد پاسخ آن را نمیداند .

مساله)  بر اثر دانستن كلیه اطلاعات موجود در یك زمینه ایجاد میشود- برای یافتن پاسخ آن مراجعه به افراد و یا منابع دیگر سودی ندارد- مجهولی است كه جامعه علمی بصورت متمركز به ان نپرداخته است و پاسخ آن را نمیداند .

5- مشخصه های وضعیت بحرانی را توصیف نمائید؟

• در شرایط بحرانی از قوه درك و توان ذهنی و شعوری تصمیم گیرنده كاسته میشود .
• در شرایط بحرانی اطلاعات تحریف میشود .
• شرایط بحرانی موجب آشفتگی و اختلال در تصمیم گیری گروهی میشود .
• اجبار به اطاعت از دستورات و مقررات موجود موجب تشدید بحران میشود .
• عدم آمادگی برای تصمیم گیری در شرایط بحرانی بروز میكند .

6- برای تصمیم گیری در شرایط بحرانی چه توصیه هایی برای افزایش كیفیت تصمیم گیری وجود دارد؟

• باید از رسیدن به یك توافق زودرس و بی موقع در تصمیم گیری جلوگیری كرد .
• باید از تحریف اطلاعات جلوگیری نمود .
• باید از تصمیم گیری غلط در گروه جلوگیری كرد .
• انعطاف پذیری بیشتری در دستورات و دستورالعمل ها بوجود آورد .
• برای تصمیم گیری آمادگی داشت .
• مانع از شكست در اجرای تصمیمات شد .

7 –  عوامل تاثیر گذار در حل مسئله را نام ببرید .

• عوامل عقلایی : عوامل قابل اندازه گیری شامل هزینه ، زمان و پیش بینی ها می باشد .
• عوامل روان شناختی : مشارکت انسان در پدیده تصمیم گیری از طریق عواملی همانند شخصیت تصمیم گیر ، توانایی ها ، تجربیات ، درک ، ارزش و . . .
• عوامل اجتماعی : موافقت دیگران به خصوص کسانی که تصمیم بر آنان تاثیر می گذارد از مسائل مهم تصمصم گیری است لذا توجه به این مهم از مقاومت دیگران در برابر تصمیم می کاهد .
• عوامل فرهنگی : محیط دارای لایه های فرهنگی متعددی است که یکی از آنها فرهنگ خود سازمان است . این فرهنگ ها بر تصمیم فردی و یا سازمانی در قالب هنجارها و ارزش ها تاثیر می گذارد .

8 –  تفاوت مسئله های (قابل ارزیابی) و (مسائل قابل توسعه) چیست ؟

مسئله قابل ارزیابی مسئله ای است که در آن راهکار های ممکن در همان ابتدا به طور کامل مشخص شده و راه حل شامل انتخاب بهترین از بین این گزینه ها است . اما مسئله قابل توسعه ، مستلزم جستجو برای یافتن ابزارهایی است که منجر به ایجاد راهکاری می شود که در آن لحظه بهترین است .

9 –  پنج نمود از نمودهای پیدایش مسئله در سازمان را بیان کنید .

ü  وقتی که شکایت از یک خدمات زیاد شود .

ü  وقتی که رضایت از یک خدمات زیاد شود .

ü  آمار استقبال کنندگان از خدماتی افزایش یا کاهش یابد .

ü  زمان رسیدن به اهئاف طولانی تر از حد معقول شود .

ü  هزینه های پیش بینی شده برای انجام برنامه کافی نباشد .

10- مساله یابی چیست و جایگاه آن در فرآیند حل مساله کجاست؟

برای حل یک مساله ابتدا باید آن را شناخت و تعریف صحیحی برای آن ارائه کرد. یعنی ابتدا باید تعیین شود که چه وضعیتی بر وجود مساله دلالت دارد و کدام مساله باید حل شود این فرآیند شناسایی مسائل و تعریف و اولویت بندی آنها را مساله یابی می نامند. شناخت و تعریف یک مساله از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا تعریف مساله در مراحل بعدی بررسی محقق را راهنمایی می کند .

11- چهار کانال مساله یابی بصورت غیرمستقیم توسط مدیران را شرح دهید؟

1) مساله یابی از طریق کارکنان: کارکنان به این دلیل مسائل آتی را به مدیر گوشزد می کنند که مدیر را مسئول و صلاحیت دار می دانند از این رو بر مبنای تجربه های گذشته خود از طرح مساله برای مدیر مسائل یا نیازها را تشخیص داده و به مدیر ارائه می کنند .

2) مساله یابی از طریق مافوق ها: معمولا مدیران کارآمد بر فعالیت های حوزه مدیریت خود اشراف دارند. البته کسب اطلاع دقیق از آنچه در خارج از حوزه مدیریت آنان می گذرد به عهده آنان نیست مدیران عالی موظفند که سایر مدیران را نیز از وجود مسائل یا نیازهای آتی آگاه کنند .

3) مساله یابی از طریق ارباب رجوع یا مشتری: مشتریان منابع اطلاعاتی خوبی برای پی بردن به وجود مساله یا شناسایی نیازهای آینده سازمان هستند .

12- آیا حل تمامی مساله های سازمان توسط یک مدیر نمایانگر قوت اوست؟

مدیر موثر نباید به حل هر مساله ای که از طرف کارکنان – مافوق یا همکارانشان ارجاع داده می شود مبادرت کند بلکه باید وقت و انرژی خود را برای حل مسائلی نگه دارد که واقعا توان او را طلب می کند. بنابراین مدیران هنگام مواجه با مسائل جزئی یا باید سریع در مورد آنها تصمیم گیری کنند یا باید آنها را به کارکنان خود ارجاع دهند. همچنین گاهی لازم است که تصمیمی را با توجه به سطح صلاحیت مورد نیاز برای تصمیم گیری در مورد آن به مقامهای بالاتر ارجاع دهد.

13 – چهار سبک فردی حل مسئله را نام ببرید .

امری ، تحلیلی ، مفهومی ، رفتاری .

14 –  سه سطح تصمیم گیری در سازمان را نام ببرید و مشخص کنید به هر یک از این سطوح به چه میزان امکان فرموله شدن را دارند و چرا ؟

نوع اول که اغلب بنام تصمیمات استراتژیک خوانده میشود،تصمیمات مربوط به امور درازمدت،پیچیده و غیرساختمند است که توسط مدیران عالی رتبه اتخاذ میشود.اطلاعات مربوط به چنین تصمیماتی،عمومأ تعریف نشده،غیرمبتنی برموارد ازپیش تجربه شده،با منشأ بیرون از سازمان،جمع آوری شده از طرق غیررسمی و کوتاه شده است.

نوع دوم از تصمیمات،اغلب اغلب بنام تصمیمات کنترلی مدیریت خوانده شده که توسط مدیران میانی اتخاذ میگردد.عمومأ اطلاعات دریافتی برای این نوع تصمیمات،با معیارهایی ازقبیل استانداردهای سازمان ویا بودجه سنجیده میشود. تصمیم گیری عبارت است از انتخاب یک راه از میان راههای مختلف.و فرایندی است که از طریق آن، راه حل مسئله معینی انتخاب میگردد.بیشتر مدیران تصمیم گیری را رویدادی می دانند که در آن فرد یا گروه باید در هر لحظه از زمان دست به انتخاب بزنند . به این نوع تصمیمات، غالبأمتوجه داخل سازمان،کوتاه مدت ، تاریخی و ساده تراست.

فصل دوم

1 –  تصمیم گیری را تعریف کنید .

تصمیم گیری عبارت است از انتخاب یک راه از میان راههای مختلف . و فرآیندی است که از طریق آن، راه حل مسئله معینی انتخاب میگردد . بیشتر مدیران تصمیم گیری را رویدادی می دانند که در آن فرد یا گروه باید در هر لحظه از زمان دست به انتخاب بزنند.

2 –  تصمیم هایی که بر حسب عادت ، قوانین یا رویه های موجود اخذ می گردند ، چه نام دارند ؟

تصمیم هایی که بر حسب عادت ، قوانین یا رویه های موجود اخذ می گردند تصمیم های برنامه ریزی شده می نامند . كه برای مسائل ساده و پیچیده قابل استفاده است .

3 –  تصمیم گیری های چند مرحله ای را تشریح کنید .

الف- تصمیم گیری های تك مرحله ای یا ایستا .

ب- و در سوی دیگر تصمیم گیری های چندمرحله ای یا دنباله دار: كه در آن نظر تصمیم گیرنده معطوفبه مراحل بعدی و نتایج حاصل از آن می باشد(در واقع این تصمیم گیری ها مجموعه از تصمیم ها هستند كه ارتباط آن ها با هم در نظر گرفته شده و اثرات هر تصمیم بر تصمیم بعدی مورد توجه است .

4 –  با توجه به میزان اطلاعات در دسترس ، تصمیم گیری را می توان به چند دسته کلی تقسیم بندی نمود ؟

1) تصمیم گیری تحت شرایط اطمینان كامل .

2) تصمیم گیری در شرایط ریسك .

3) تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان .

5 – آیا تصمیم گیری در موقعیت مخاطره (شرایط ریسکی) اشتباه است ؟ چرا ؟

در وضعیت (مخاطره) ، میزان احتمال وقوع هر یک از نتایج ممکن ، معین است . یعنی اطلاعات کامل موجود نیست و قابلیت پیش بینی کمتر است . ولی امکان تصمیم گیری براساس نتایج محتمل وجود دارد .

وقتی تصمیم گیرنده با اطمینان کامل نمی داند که نتایج حاصل از هر گزینه چیست ولی احتمال وقوع (شانس نسبی وقوع نتایج) آنها را می داند ، او تحت شرایط ریسک و یا مخاطره تصمیم می گیرد . تصمیم گیری در شرایط ریسک برای زمانی است که مشکل موجود شامل تعدادی متغیرهای غیرقابل کنترل نیز می شود . لیکن اطلاعات از گذشته در مورد وقوع آنها در دسترس است و بنابراین محاسبه احتمال وقوع برای آنها ممکن خواهد بود .

6 – وضعیت عدم اطمینان در تصمیم گیری چه مشخصه هایی دارد ؟

در وضعیت (عدم اطمینان) ، میزان احتمال وقوع هر نتیجه ممکن و حتی چگونگی و تعداد نتایج ممکن مشخص نیست .  یعنی اطلاعات در مورد موضوع بسیار ناچیز است . البته مدیران سعی می کنند برای کارهایی که در آینده باید انجام شوند و اهدافی که باید کسب گردند ، برنامه ریزی گنند و تصمیم هایی را اتخاذ نمایند . ولی گاهی در هنگام تصمیم گیری با (وضعیتی توام با جنبه های ناشناخته) مواجه می شوند که پیش بینی را بسیار دشوار می سازد . برای مثال تعیین (نحوه واکنش رقبا در برابر عرضه یک کالای جدید) بسیار مشکل است .

7 – سه راهکار تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان را توضیح دهید .

در شرایط عدم اطمینان ، تصمیم گیرنده می تواند سه شیوه را بکار گیرد :

اولین شیوه ، انتخاب حداکثر حداکثرهاست . در این شیوه بهترین نتیجه از بین بهترین نتایج شقوق ممکن در شرایط محیطی مورد نظر انتخاب می شود . این شیوه خوش بینانه ای است که در آن تصمیم گیرنده فرض میکند برای شق ممکن بهترین نتیجه رخ می دهد و او بهترین آنها را به عنوان تصمیم برمیگزیند .

دومین شیوه انتخاب ، حداکثر حداقل هاست . در این شیوه با بدبینی این طور فرض می شود که برای را حل های ممکن بدترین نتیجه در شرایط محیطی مورد نظر حاصل خواهد شد و بنابراین باید به عنوان تصمیم اصلح ، بهترین از میان این بدترین ها انتخاب شود .

در سومین شیوه با توجه به این که در تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان هیچگونه احتمالی برای شرایط محیطی در دست نیست ، و به علت فقدان دلیل کافی ، احتمال برای شرایط مختلف یکسان فرض و براساس ارزش مورد انتظار تصمیم گیری می شود .

8  – چه عامل کلیدی ای بعضاً بین ((بهترین تصمیم)) و ((بهترین تحقیق)) فاصله ایجاد می کند ؟ این موضوع را تشریح کنید .

مدیران وقت خود را بیشتر به حل مسئله اختصاص می دهند، در حالیکه یافتن مسائل و کشف فرصت ها و بهره گیری از آنها اهمیت خاصی دارد. پیتر دراکر معتقد است که : کشف فرصتها، رمز اصلی موفقیت مدیران و سازمان هاست، زیرا با بهره گیری از فرصت ها، نتایج سودمندی حاصل می شود، در حالیکه با حل مسئله فقط وضعیت به حال عادی برمی گردد. در واقع، بهره گیری از فرصت ها متضمن متمرکز کردن منابع و تلاش ها برای انجام کارهای مقتضی است.

9 – میزان سهولت یا دشواری تصمیم گیری به چه عواملی وابسته است ؟

درجه سختی و راحتی کار تصمیم گیری به 4 عامل بستگی دارد :

الف) اطلاعات : در برخی از تصمیم گیری ها تمامی اطلاعات مربوط به مسئله موجود است. اما در برخی دیگر گرچه اطلاعات بالاخره در جایی وجود دارد، اما به لحاظ محدودیت در تجزیه و تحلیل آنها و یا نبود ابزار لازم امکان دسترسی به آنها وجود ندارد. هرچه اطلاعات کمتر در دسترس باشد، تصمیم گیری مشکل تر است.

ب) نا معلومی : عموماً در مسائل تصمیم گیری با پارامتهایی مواجه می شویم که اندازه ، جهت و رفتار آنان برای ما کاملاً معلوم نیست. به عنوان مثال برای ارائه یک کالای جدید به بازار واقعاً رفتار بازار و استقبال مشتریان برای ما مشخص نیست.

ج) منابع کمیاب : در اکثر اوقات و حتی با وجود اطلاعات مکفی و نبود نامعلومی، پدیده کمبود منابع نکته مهمی در تصمیم گیری است. وقتی که منابع برای تولید کمیاب است و مدیر با راه حل های رقابتی متعدد روبه رو شده و در حقیقت با مشکل ارزشیابی منابع درگیر خواهد بود.

د) عوامل روانی : اکثر تصمیم گیری ها مشکل هستند به لحاظ آنکه عوامل روانی از قبیل ترس، قدرت، اضطراب و نگرانی نیز در این فرایند سهیم هستند.

10 – در تعیین مرجع تصمیم گیری جهت حل مسئله ، مدیران میانی بایستی به چه مواردی توجه نمایند ؟

مدیر می تواند با پاسخگویی به سوالات ذیل به نحو مقتضی نتیجه گیری کند :

1)آیا مسئله بر بخش های خارج از حوزه سرپرستی من نیز اثر دارد؟

2) آیا این مسئله تأثیر عمده ای بر حوزه مسئولیت من دارد؟

3) آیا حل این مسئله نیازمند دسترسی به اطلاعاتی است که فقط در سطوح بالاتر تصمیم گیری وجود دارند؟

4) آیا حل این مسئله به کاهش میزان قابل توجهی از منابع مالی می انجامد؟

5) آیا حل این مسئله خارج از حوزه مسئولیت و اختیارات من قرار دارد؟

پاسخ مثبت به هریک از سوالات فوق، تأکیدی است بر ضرورت ارجاع مسئله به مافوق.

1) اگر تصمیم گیری سخت و دشوار است ببینید که چگونه می توانید یک گام هرچند کوچک برای پیشبرد وضعیت فعلی و قطعی کردن بخش کوچکی از تصمیم بردارید؟ اگر تصمیم گیری بزرگ شما را می ترساند با تقسیم کردن آن به چند تصمیم کوچک تر از این ترسها رها شوید.

2) ما وقت زیادی را صرف بررسی کلیات مسئله و راه حل های پیشرو می کنیم. برای تصمیم گیری های استراتژیک بیش از حد وقت می گذاریم، ولی فراموش می کنیم که جزئیات کوچک عملیاتی و اجرایی می توانند نتیجه مثبت یک تصمیم خوب و درست را کاملاً از بین ببرند همانطور که برنامه ریزی های کلی را انجام میدهید به جزئیات و پیچ گوشتی های مورد نیاز هم فکر کنید.

3) تصمیمی که امروز بد و نامناسب جلوه میکند ممکن است در بلند مدت خوب و مثبت از کار در آید. هنگام تصمیم گیری تمام فکر و ذهن خود را تنها روی اثرات کوتاه مدت تصمیم متمرکز نکنید. ممکن است نتایج بلند مدت یک تصمیم بسیار متفاوت باشد.

11 – گروه تصمیم گیری معمولاً از چه افرادی تشگیل می شود ؟

گروه تصمیم گیری از افراد زیر تشكیل می شود:

1) ذی نفعان كلیدی: این افراد بیشترین نقش را در اتخاذ تصمیم ایفا می كنند در واقع عملی ساختن تصمیم نیازمند جلب موافقت این افراد است.چنانچه این افراد در تصمیم گیری نقش داشته باشند تصمیم گرفته شده را بهتر می پذیرند. پس برای اطمینان از اجرای موثر تصمیم می بایست آنها را در فرایند تصمیم گیری درگیر نمود

2) كارشناسان: آموزشو سنجش افراد گروه امكان عملی شده راه حل های مختلف از جمله توانایی های كارشناسان را فراهم می كند

3) مخالفان: مخالفت افراد یا گروه هایی با تصمیم نهایی امری اجتناب ناپذیر است و ممكن است عده ای مانع از علمی شده آن بشوند

4) بنابر ایم دعوت یك یا دونفر نماینده از آنها به جلسه تصمیم گیری و مشاركت دادن این افراد از همان ابتدا می تواند  مونع پیش رو در مراحل بعدی را از میان بردارد.

12 – دو رویکرد تصمیم گیری چانه زنی و واکاوی را مقایسه کنید .

13 – دام های تصمیم گیری از نگاه روسو و شومیکر را فهرست کنید .

ادوارد روسو و پل شومیکر در کتاب مشهور خود تحت عنوان \” دام های تصمیم گیری \” چند دام مهم در مسیر تصمیم گیری را فهرست کرده اند.

1) عکس العمل سریع نشان دادن و دست به کار شدن بدون صرف وقت کافی برای جمع آوری اطلاعات .

2) تصمیم گیری در مورد \” نحوه تصمیم گیری \” .

3) مشغول شدن به حل مسأله اشتباه به دلیل چارچوب فکری نامناسب .

4) داشتن دیدگاه محدود و نداشتن کنترل کافی روی \” چارچوب فکری \” .

5) اعتماد به نفس بیش از حد در مورد توانایی قضاوت خود .

6) اعتماد بیش از حد به قضاوت های شهودی و انواع میان برهای ذهنی .

7) عکس العمل شدید نشان دادن به جای استفاده از روش­های سیستماتیک .

14 – مزایای حل گروهی مسئله را تشریح کنید .

1) تصمیم گیری ها بهبود می یابد

2) حس تعهد نسبت به راه حل به نحو چشمگیری بالا می رود.

3) همه افراد در هر رده سازمانی می توانند در تصمیم گیری ها و بهبود وضعیت سازمانی به اندازه توانایی خود نقش داشته باشند.

4) همه افراد در مرحله اجرای تصمیم خود را متعهد دانسته و از سوی دیگر نظارت همگانی اعمال می گردد.

15 – چه آسیب هایی تصمیم گیری گروهی را تهدید می کند .

1-    یک دستی بیش از حد در گروه

2-   فردگرایی بیش از حد

16 –  شیوه های جامع – عقلانی تصمیم گیری بر چه مفروضاتی استوارند ؟

شیوه های جامع-عقلانی تصمیم گیری بر این مفروضات استوارند که هدف ها و مشکلات همواره به طور روشن و واضح قابل بیان بوده و در ذهن انسان می تواند به طور منطقی و عقلانی بر تمامی راه حل ها احاطه یابد و بهترین روش را انتخاب کند. اطلاعات مورد نیاز قابل جمع آوری و در دسترس تصمیم گیرنده می باشد و در نهایت عوامل موثر بر تصمیم ها و نتایج آنها قابل سنجش بوده و در اغلب اوقات به صورت کمی بیان خواهند شد.

17 –  سوگیری های رایج مانع تصمیم گیری مطلوب را نام ببرید .

1) سوگیری نسبت به موضوعات آشنا و موفقیت های پیشین .

2) سوگیری نسبت به قبول فرضیات به ظاهر با ارزش .

3) سوگیری نسبت به وضع موجود .

4) سوگیری در تایید نظرات خودمان .

5) سوگیری شناختی .

18 –  رویکردهای ناصحیح مدیران در تشخیص و حل مسئله چه مواردی هستند ؟

1) اجتناب آرام :  در برخی از موارد  چون مدیرمیداندکه احتمالا مافوقشان برکنارخواهد شدتصمیم به عمل نکردن میگیرد ، ولی اگرهمان مدیراز وضعیت متزلزل مافوقش اطلاع نداشت وقت زیادی راصرف کارش میکرد.

2) تغییرآرام : مدیربا ملاحظه ی اینکه انجام ندادن کاری عواقب وخیمی دارد تصمیم به انجام عملی که دردسترس است میگیرد و از تحلیل دقیق اجتناب می ورزد.

3) اجتناب دفاعی : هنگامی که مدیر با مسئله ای روبرو میشود ممکن است تلاش کند تا آن را از سرخود بازکند یا اجازه دهد دیگری تصمیم بگیرد ، و یا به سادگی مخاطرات را نادیده بگیرد و واضحترین راه حل را انتخاب کند . این وضعیت کنارگیری مدیرمانع بررسی گزینه های بادوام میشود.

4) ترس(هراس) : مدیرممکن است درشرایط فشار و غیرعادی رفتارهایی نظیر بیخوابی و زودرنجی و دیدن خواب های بد و درنهایت ممکن است به بیماری جسمی منجرشود . فرد در حالت ترس  وضعیت را بطور واقع بینانه ارزیابی نمی کند و به اشتباه برخوردی را مناسب با وضعیت تشخیص میدهدکه احتمالا همان برخورد وضعیت را وخیم میکند.

19 –  محدودیتهای فرآیند منطقی تصمیم گیری را شرح دهید .

1) ارزش اجتماعی : درتصمیم گیری براساس ارزش اجتماعی مدیران سلیقه ای عمل میکنند برای مثال آیا سازمان باید آزمون صداقت را به کمک دستگاه دروغ سنج ازمتقاضیان استخدام به عمل آورد یا خیر؟ ممکن است مدیری مهمترین ارزش را کارایی سازمانی بداند که دراینصورت چون آزمون دقیق تراست موافق با استفاده ازدستگاه است. و مدیردیگری ممکن است اعتقاد داشته باشد که آزمون صداقت دخالت درزندگی خصوصی فرداست و هیچگونه افزایش کارایی را تضمین نمیکند . بنابراین درتصمیم گیری باید برسرارزش ها به توافق رسید تا فرایند تصمیم گیری عملی باشد.

2) عدم اطمینان : عدم اطمینان ویژگی اجتناب ناپذیرتصمیم گیری است البته لازمه ی هرفراین کاملا منطقی داشتن دانش کامل ودقیق نسبت به تمام گزینه های ممکن وعواقب انتخاب هرگزینه است.

3) رضایت مندی : مدیردرشرایطی ممکن است به محض یافتی راه حل رضایت بخش مسئله رابه پایان برساند و بقیه گزینه های ممکن راتحلیل نکند . وچون تلاش برای رسیدن به یک تصمیم رضایت بخش بجای تصمیم عالی است این روش راسرهم بندی کردن هم می نامند.

4) معقولیت نسبی : پیچیدگی ، مسئله را تا جایی که بتواند گزینه های ممکن را ارزیابی کند کاهش می دهد . این فن به معقولیت نسبی شهرت دارد ، و با رضایتمندی متفاوت است زیرا معقولیت نسبی بطور طبیعی برانسان تحمیل میشود درصورتیکه رضایتمندی انتخاب عمدی است.

5) تدابیر وضعیت : تصمیم ها همواره بر اساس واقعیتها گرفته نمیشوند ،  بسیاری از مخالفتها مبنای سیاسی دارند تصمیمات مدیران دولتی تحت تاثیر فشار رأی دهندگان و سایر منابع است . بطورکلی هرچه تصمیم مهمتر باشد مسائل سیاسی واجتماعی درگیر با آن بیشتراست در چنین مواردی مدیر باید قضاوت  و بینش خود را بکارگیرد تا تبعات احتمالی گزینه هایی را که وقوع آنها مسلم نیست پیش بینی و منطقی عمل کند.