کارگاه هوش هیجانی و سلامت روانی در پیشرفت تحصیلی 1399

هوش هیجانی و سلامت روانی در پیشرفت تحصیلی

فصل دوم:

ادبیات تحقیق

تاریخچه هوش هیجانی:

 توصیه های داده شده از هوش هیجانی به همان قدمت رفتار انسانی است از انجیل عهد قدیم و عهد جدید و فلاسفه یونانی گرفته تا شکسپیر توماس مطرح شده است کسانی که هوش هیجانی خود را تقویت می کنند و ان را به حد کمال می رسانند یک توانایی منحصر به فرد به دست می اورند تا در شرایط و موقعیت هایی که دیگران در انها گیر می کنند و رنج می کشند به خوبی شکوفا شوند. هوش هیجانی چیزی در درون ماست که تا حدی نامحسوس است هوش هیجانی است که تعین می کند چگونه رفتار خود را اداره کنیم چگونه با مشکلات اجتماعی کنار بیایم و چگونه تصمیماتی بگیریم که نتایج مثبت ختم شوند. در سالهای ۱۹۰۰ تا ۱۹۲۰ جنبش جدیدی پدید آمد که می خواست برای اندازه گیری هوش شناختی را پیدا کند. دانشمندان ان زمان ای کیو(هوش بهره )را که روش سریع برای جدا کردن افراد متوسط از افراد باهوش بوده مورد مطالعه قرار داده اند انها خیلی زود متوجه محدودیت های این روش شدند بسیاری از مردم خیلی باهوش بودند اما توانایی انها در اداره کردن رفتارشان و کنار امدن با دیگران آنها را مخدود کرده بود.همچنین آنها متوجه شدند افرادی وجود دارند که هوش متوسط دارند ولی در زندگی بسیار موفق هستند. ثرندایک استاد دانشگاه کلمبیا اولین کسی بود که مهارتهای هوش هیجانی را نام گذاری کرد اصطلاحی که او اخترتع کرد هوش هیجانی (نشانگر توانایی افرادی است که در خوب کنار امدن با مردم مهارتهای کافی دارند در سالهای دهه ۱۹۸۰بود که هوش هیجانی (هوش بهره) نام فعلی خودرا بدست آورد بلافاصله بعد از آن پژوهش ها و مطالعات بسیار قدرتمندی انجام شد از جمله سری پژوهشها در دانشگاه ییل که هوش هیجانی را به موفقیتهای شخصی وشادی وموفقیتهای حرفه ای ربط داد. مفهوم هوش هیجانی نشان میدهد که چرا دو نفر با(هوش بهره) یکسان ممکن است به درجات بسیار متفاوتی از موفقیت ها در زندگی دست یابندهوش هیجانی یک عنصر بنیادین از رفتار انسان است که جدا ومتفاوت از هوش شناختی و عقل عمل می کند.بین هوش بهره و هوش شناختی  هیچ رابطه شناخته شده ای وجود ندارد.شما اصلا نمیتوانید از روی هوش شناختی یک نفر هوش هیجانی او را حدس بزنید. این یک خبر خوب است زیرا هوش شناختی یا انعطاف پذیر نیست هوش بهره  از همان لحظه تولد ثابت است یا دست کم ثبات نسبی داردمگر اینکه یک تصادف مثلاآسیب مغزی آن را تغییر دهد.هیچ کس با یادگیری واقعیتهای جدیدیا فرا گرفتن اطلاعات عمومی بیشتر با هوش تر نمی شود. هوش شناختی یعنی توانایی یادگیری که در ۱۵ سالگی همان است که در ۵۰ سالگی  اما بر عکس هوش هیجانی مهارتهای انعطاف پذیری است که به آسانی آموخته می شود.بااینکه بعضی از مردم نسبت به دیگران به طور طبیعی هوش هیجانی بالاتری دارند کسی که حتی بدون هوش هیجانی بدنیا آمده است باز هم میتواند در خود هوش بهره  بالا بوجود آورد .شخصیت آخرین تکه این پازل است شخصیت همان سبک روش یا شیوه ای است که ما را معرفی میکند وموجب تمایز ما از دیگران می شود شخصیت شما نتیجه تمایلات و ارجحیت های شما است مثلا تمایل به درون گرایی اما مانند هوش بهره

از روی شخصیت نمیتوان هوش هیجانی را حدس زد . باز هم مثل شخصیت در طول زندگی ثابت است خصوصیات شخصی در اوایل زندگی ظاهر می شود و از بین نمی رود.مردم اغلب فکر می کنند که بعضی خصوصیات هوش (مثل برون گرایی) با هوش هیجانی بالا ارتباط دارند اما کسانی که ترجیح می دهند در کنار دیگران باشند از کسانی که تمایل دارند تنها باشند هوش هیجانی بالا ندارند. شما می توانید از شخصیت خود برای رشد دادن به هوش هیجانی خود کمک بگیرید اما هوش هیجانی وابسته و مهتاج به شخصیت نیست. هوش هیجانی یک مهارت انعطاف پذیر است در حالیکه شخصیت تغییر نمی کند وقتی و شخصیت را در نظر بگیریم می توانیم از کل فرد تصویر خوبی بدست آوریم وقتی هر سه آنها را اندازه می گیریم می بینیم که زیاد همپوشی ندارند بلکه هر کدام جای مخصوص خود را دارد که از روی آنها می توان فهمید چه چیزی باعث عملکرد فرد می شود(چه چیزی اعمال فرد را کنترل می کند) چهار مهارت هوش هیجانی به دور از قابلیت های اولیه تقسیم می شوند که در هر گروه دو تا از مهارتهای هوش هیجانی قرار دارند. این دو گروه عبارتند از: قابلیت های فردی (کارآمدی و کفایت و صلاحیت) قابلیتهای اجتماعی. قابلیت های فردی نتیجه مهارتهای خود آگاهی و خود مدیریتی است.قابلیت فردی-توانایی فردی-دریک رفتار وانگیزهای دیگران ومدیریت کردن روابط مهارتهایی که دو به دو هستندوقابلیت های فردی واجتماعی را تشکیل می دهند بنابر این در تحلیل آماری به صورت مجزا دیده می شوند همان طور که خواهید دید شما این مهارتهای هوش هیجانی را اغلب یکی بعد از دیگری بکار می برید از وضعیتهای آگاه می شوید که در انها یک مهارت به تنهایی برای رسیدن به هدف دلخواه کافی نیست بسیاری از افراد مورد مصاحبه به ما گفتند که فکر می کنند بعضی از مهارتهای هوش هیجانی باید باهم دیگر به نتیجه برسند. قابلیت های فردیقابلیت های فردی محصول توانایی در دو مهارت مهم خود آگاهی و خود مدیریتی است این مهارتها بیشتر روی خود فرد تمرکز می کند تا تعامل ها (کنشهای متقابل )بادیگران. خود آگاهی عبارت است از توانایی در درک صحیح ودقیق هیجانها در همهن لحظه ای که روی می دهند وفهمیدن اینکه در رابطه با وضعیتهای متفاوت که تمایلاتی وجود دارد.همچنین خود اگاهی واکنش های عادی ما نسبت به رویدادها مشکلات و حتی مردم را شامل می شود درک صحیح تمایلات بسیار مهم است زیرا توانای ما در ارزیابی سریع و دقیق اوضاع را تقویت می کند برای اینکه سطح بالای از خود اگاهی داشته اشد باید علاقه نشان دهد و بخواهد مستقیما روی احساس منفی تمرکز کنند هرچند این کار ممکن است بسیار زجر اور و ناراحت کننده باشد همچنین توجه کردن و درک احساسات مثبت نیز بسیار ضروری است. تنها روشی که می توانید با ان هیجانهای خود را کاملا درک کنید این است که وقت بگذارید و درباره هیجانها ینندیشید و انها را تحلیل کنید تا متوجه شوید از کجا می ایند و علت بودنشان چیست؟هیجان ها همیشه برای هدفی وجود دارند و ان جا که هیجانها واکنش در مقابل تجربه های زندگی روزمره هستند همیشه علتی دارند و از جایی ریشه می گیرند. اغلب به نظر می رسد که هیجانها بدون مقدمه و بدون اعلام پیشینن ظاهر می شوند و بسیار مهم است که شما بدانید چرا اوضاع و شرایط فعلیتان انقدر مهم هستند که بتوانند در شما نوعی واکنش ایجاد می کنند. کسانی که این کار را انجام میدهند قادر هستند خیلی سریع به ریشه یک احساس برسند.وضعیت های که باعث ایجاد هیجانهای قوی و شدید می شوند همواره به تفکر زیادی نیازی دارند برای برخی از افراد بسیار دشوار است که قبول کند شغل جدیدشان به ان چیزی که می خواستند تبدیل شده است. خود مدیریتی چیزی است که وقتی به عمل دست میزنید یا نمی زنید روی می دهد خود اگاهی وابسته به خود-آگاهی شماست و دومین عامل اصلی در قابلیت های فردی است .خود مدیریتی یعنی توانای استفاده از آگاهی هیجانها برای انعطاف پذیر ماندن و و رفتار خود را به طور مثبت رهبری کردن یعنی واکنش های هیجانی خود و نسبت به مردم و وضعیت های مختلف را مدیریت کردن.یعنی هیجانهای ترس فلج کننده تولید می کنند این ترس افکار را به قدری مشوش و غبار الوده می کنند که اگر بخواهید در ان لحظه کاری را انجام دهید نمی توانید تصمیم بگیرید بهترین کاری که می توانید انجام بدهید کدام است در چنین شرایط توانایی در تحمل کردن انواع هیجان ها در لحظه ای بلند یا کوتاه خود مدیریتی را نشان می دهند . وقتی احساسات خود را درک می کنید دامنه و تعداد انها شما را اذیت نمی کند بهترین کاری که می تواند انجام بگیرد خودش را نشان خواهد داد. قابلیت های اجتماعی (۰۰۰قابلیت های اجتماعی بر توانایی در درک کردن و مدیریت کردن روابط متمرکز است قابلیت های اجتماعی محصول مهارت های هوش هیجانی است. مهارتهای هوش هیجانی است مهارت های که در حضور دیگران بدست می ایند : اگاهی اجتماعی و مدیریت رابطه . اگاهی اجتماعی عبارت است  از توانایی در حدس زدن دقیق هیجان های دیگران و فهمیدن اینکه واقعا انها چه احساسی دارند به این معنا که متوجه شوید دیگران چه فکر می کنند و چه احساسی دارند حتی اگر خودتان مثل آنها فکرواحساس نکنید گاهی آنقدردرگیرهیجانهای خودهستید که به آسانی فراموش می کنید که باید دیدگاه طرف مقابل رادر نظربگیریدمدیریت رابطه محصول سه مهارت هیجانی اول استکخود آگاهی خود مدیریتی وآگاهی اجتماعی. مدیریت رابطه عبارت است از توانایی بکارگیری از هیجانهای خود ونیز ازهیجان های دیگران برای مدیریت کردن تعامل ها این کار باعث می شود تا تبادل اطلاعات شفاف باشد و شخص به طور موثر بتواند از عهده تعارض ها و برخورد ها براید همچنین مدیریت رابطه پیوندی است که در طول زمان با دیگران به وجود می اید کسانی که روابط خود را خیلی خوب مدیریت می کنند ارزش انها را می دانند به انها پای بند ند و خوب آگاه هستند که ارتباط با داشتن با تعداد زیادی از مردم حتی کسانی که از انها زیاد خوششان نمی اید به نفع انهاست .روابط محکم و استوار چیزی ارزشمند و مفید است که باید به دنبالش بود و قدر انها را دانست . روابط پا بر جا نتیجه درک از مردم نحوه ی برخورد با ان ها و گذ شته مشترک با ان هاست . هوش هیجانی سالهاست که جدیدترین نظریه پردازان هوشبهره کوشید ه اند تا بجای انکه عواطف هوش را دو متضاد ناهمساز در نظر بگیرند احساسات را به حیطه هوش وارد کنند. از این رو ال.ای.پرندایک روان شناس نامداری که در دهه های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ در همگانی کردن نظریه هوشبهره نقش مهمی  داشت در مقاله ای در روزنامه  هارپر اظهار داشت: هوش هیجانی یعنی توانایی درک دیگران و عمل کردن عا قلانه در ارتباطهای بشری.ثرندایک معتقد بود هوش از یک مولفه تشکیل نشده است چرا که نمی توان با یک هوش توانایی های انسان را سنجید. به همین دلیل او سه نوع هوش را مطرح می کنند :هوش اجتماعی- هوش عینی- و هوش انتزاعی. به نظر وی هوش هیجانی عبارت است توانایی درک دیگران و برقراری رابطه مناسب با انها.

از این نقطه نظر فرد باهوش کسی است که در هنگام قرار گرفتن در یک جمع بتواند احساسات و عواطف دیگران را بخوبی درک کند و با آنها رابطه خوب برقرار کند. خسرو جاوید-۱۳۸۱ .وکسلر نیز در ابعاد غیر عقلانی هوش عمومی تاکید کرده است . عبارت زیر بیانگر تاکید وکسلر بر مفهوم هوش هیجانی است .

سوال اصلی این است که ایا تواناییهای غیر عقلانی یهنی هیجانی و نظری عوامل غیر عقلانی که تعیین کننده هوش اند وجود دارد چنان که مشاهده ی آتی تائید کننده این فرضیه باشد نمی توان فرض کرد که بتوان هوش کلی را بدون لحاظ کردن عوامل غیر عقلانی محاسبه کرد (لیپر ۱۹۴۸به نقل از بار- ان ۱۹۹۷) اظهار کرد : تفکر هیجانی قسمتی از تفکر منطقی و هوش کلی و به انها کمک می کند.

این فرضیات اولیه پس از نیم قرن دراندیشه استاد دانشگاه بار وارد گارنر تبلور شد وی دیدگاه سنتی متخصصان به اوایل قرن بیستم از هوش هیجانی راوسعت بخشید او معتقدبودکه هوش هیجانی (یابه قول خود اوهوش شخصی)است.بعدهیجانی مفهوم هوش چند وجهی وی شامل دو جز کلی استکه تحت عنوان (قابلیتهای درون روانی)و(مهارتهای بین فردی)مطرح شده اند.

هوش درون فردی هوشی است که به ما اکمک می کند تا با آنچه انجام میدهیم افکارمان واحساساتمان وروابطی بین تمام این امور معنا ببخشیم با این وجود می توانیم یاد بگیریم خودمان وهیجاناتمان را به خدمت بگیریم.

هوش بین فردی هوشی است که به ما امکان تنظیم روابط با دیگران-همدلی با آنها-برقراری ارتباطات شفاف –وبرانگیختن آنها وفهم ارتباط بین آنها رافراهم می سازد.با این هوش می توانیم به دیگران الهام ببخشیم واعتمادشان را به خودمان خیلی سریع جلب کنیم.(۱۹۹۷)گاردنر خاطر نشان می کند که هسته هوش بین فردی (توانایی درک وارائه پاسخ مناسب به روحیات –خلق وخو-انگیزشها –وخواستهای افراد دیگر است )وی  اضافه می کند که در هوش درون فردی کلید خود شناسی عبارت است از:آگاهی داشتن از احساسات شخصی خود وتوانایی متمایز کردن واستفاده از آنها برای هدایت رفتار خویش (کلمن ۱۹۹۵)سالووی (۱۹۹۰)توصیف مبنایی خود را از هوش هیجانی بر اساس نظریه گاردو توسعه دادند.آنها دریافتند که افراد در تشخیص احساسات خود ودیگران باهم متفاوت هستند وبرای نخستین  بار مفهوم هوش هیجانی رابسط دادند.(کلمن ۱۹۹۴)واوایل ۱۹۹۵ بر آن شدکه کتابی در مورد سواد آموزی هیجانی تالیف کند وی برای این کار از تعدادی مدارس دیدن کرد تا ببیند مدارس بر رشد هیجانی دانش آموزان از چه روشهایی استفاده می کند اوهمچنین جهت تالیف خود مطالعاتی داشته است تا اینکه با اثر میر و سالووی آشنا می شود سرانجام کتابی در سال ۱۹۹۵ تحت عنوان هوش هیجانی توسط کلمن تالیف می شود اطلاعاتی پیرامون مغز –هیجانات ورفتار گرد آوری نبوده وبرخی از عقاید خودرا نیز در

بار-آن (۱۹۹۷)مدلی چند عاملی برای هوش هیجانی تدوین کرده است وی معتقد است که هوش هیجانی مجمو عه ای از توانایی ها و مهارت های است که فرد را برای کنار این کتاب عنوان کرده است.امدن با محیط و کسب موفقیت در زندگی تجهیز می کند و صفت هیجان هوش رکن اساسی است که آنرا از هوش شناختی متمایز کند از دیدگاه بار- ان (۱۹۹۷۹)هوش هیجانی دارای ابعاد عاملی است .وی ۱۵ بعد هیجان را عنوان  می کند که با استفاده از خرده مقیاسهای پرسشنامه هوش هیجانی بار-ان اندازه گیری می شود هوش هیجانی و مهارت های اجتماعی-هیجانی طی زمان رشد و تغیر می کند و می توان اموزش و برنامه های اصلاحی مانند تکنیک های در زمانی انها را بهبود بخشید.

مفهوم هوش هیجانی از دیدگاه بار –آن

اصطلاح هوش هیجانی هنوز در فرهنگ لغت نیامده است وتعریف وحدود آن هنوز کاملا مشخص نشده است افرادی که قصد تعریف این مفهوم را دارند باید تا جایی که ممکن است این مفهوم را روشن دقیق وعملیاتی تعریف کنند این رویکرد باعث می شود که مفهوم هوش هیجانی قابل لمس تر شود ودر نتیجه اندازه گیری و کاربرد آن راحت تر شود هوش هیجانی بوسیله بار-آن به این صورت تعریف شده است :

یک دسته از مهارتها استعدادها وتواناییهای غیر شناختی  که توانایی موفقیت فرد رادر مقابله با فشارها واقتضاهای محیطی افزایش می دهد.

بنابراین هوش هیجانی یکی از عوامل مهم در تعیین موقعیت فرد در زندگی است ومستقیما بهداشت روانی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.

 هوش هیجانی با سایر تعیین کننده های مهم (توانایی فرد در مقابله با اقتضاهای محیط)از قبیل آمادگیهای زیست پزشکی –استعداد هوش شناختی و واقعیتها و محدودیتهای محیطی در تعامل است.این رویکرد مطابق با دیدگاه تعاملی است  که به وسیله آلن بیرو پذیرفته شد که تاکید می کند سنجش باید بطور جدی به عوامل شخصی وشرایط محیطی در پیش بینی رفتار توجه داشته باشد(اپستین۱۹۷۹ ) همچنین برای این دیدگاه تاکید می کند و بیان می کند که این سوال از بین موقعیت کدامیک مهمتر است؟ یک سوال بی معنایی است چرا که یک رفتار همیشه یک تابع مشخص از شخص و موقعیت است .

از ان جای که رفتار هرگز در خلائ رخ نمی دهد و همیشه متن یک موقعیت رخ می دهد این بی معنی است که درباره مشخصات رفتار فرد صحبت کنیم بدون این که موقعیتی را را که رفتار در ان اتفاق افتاده را مشخص کنیم(بار-آن ۱۹۹۷)

مدل بار-ان از هوش هیجانی چند عاملی و مربوط به استعداد برای عملکرد است تا خود عملکرد این مدل همچنین فرایند مدار است تا نتیجه مدار . ماهیت جامع این مدل مفهومی براساس گروهی از مولفه های عاملی(مهارت های هوش هیجانی)و روشی که انها تعریف می شوند قرار دارد.

بار-ان اصطلاح هوش هیجانی را به این دلیل برای این سازه بکار برده است که هوش هیجانی مجموعه ای از توانای های مهارت ها و ظرفیتهای است که برای سازگاری موثر با زندگی استفاده می شود . صفت هیجان به معنای تاکید بر این نکته که این نوع خاص از هوش شناختی متفاوت است به کاربرده شده است.

استفاده بار-آن از اصطلاح هوش شبیه تعریف وکسلر از هوش است در نهایت اصطلاح موفقیت که در این تعریف بار-ان از هوش هیجانی بکار رفته است به این صورت تعریف می شود نتیجه نهایی تلاشهای یک فرد برای موفق شدن وبه اتمام رساندن این اصطلاح خیلی ذهنی است وتحت تاثیر شرایط اجتماعی است به عنوان مثال موفقیت در یک مطالعه می تواند در نظر برخی از افراد بصورت گرفتن نمرات بالا رفتن به یک مدرسه خوب دریافت بورس تحصیلی دریافت تقدیر نامه تحصیلی ودریافت مدرک خاص تفسیر شود.

بار-آن ۱۵ مولفه هوشی را معرفی کرده است. هوش هیجانی و مهارت های هیجانی طی زمان رشد می کنند طی زندگی تغیر می کنند و می توان با اموزش و برنامه های اصلاحی مانند تکنیکهای درمانی انها را بهبود بخشید این ۱۵ مولفه عبارت انداز:

 ۱- خود آگاهی هیجانی:

خودآگاهی هیجانی توانای و درک احساسات است . این مولفه تنها اگاهی از احساسات است . این مولفه تنها اگاهی از احساسات یک فرد و هیجانات فرد نیست بلکه همچنین شامل توانایی و تفاوت بین انها به منظور پی بردن به این امر است که شخص چه احساسی دارد و چرا این احساس در او شکل گرفته است و همچنین به منظور پی بردن به انچه سبب این احساسات است مشکلات جدیدی در این حوزه در موقعیتهای (آلکسی تائی )(ناتوانی در بیان کلامی احساسات ) یافت می شود .

۲- قاطعیت:

قاطعیت توانای احساسات و عقاید و افکار خود و دفاع از حقوق خود به شیوه غیر مخرب است.

قاطعیت دارای سه بعد است:

الف- توانای بیان احساسات (مثل صمیمیت و احساسات)

ب- توانایی بیان اشکار و عقاید و افکار خود(مثل توانایی بیان باورهای مخالف و اتخاذ موضعی مشخص حتی اگر به لحاظ عاطفی انجام ان دشوار و باعث از دست رفتن امتیاز می شود .

ج- توانایی ایستادگی برای احقاق (مثل اجازه دادن به دیگران که دشما را اذیت کنند یا از شما امتیازی بگیرند).این افراد کمرو و خجالتی نیستند انها احساساتشان را اغلب بطور مستقیم و بدون پرخاشگری ابراز کنند.(بار-آن۱۹۹۷)

۳-حرمت:

حرمت ذات توانایی احترام به خود و پذیرش خود به عنوان شخص اساسا خوب است . احترام به خود اصولا قبولو دوست داشتن خود انگونه که هستیم می باشد . پذیرش خود توانایی جنبه های پذیرش مثبت و منفی و محدودیتها و قابلیت های خود است. مولفه مفهومی هوش هیجانی یا احساسات امنیت – نیروی درونی- اعتماد بنفس- خودباوری و احساس کفایت نیست به خود همراه است اعتماد به خود و عزت نفس یا خودباوری و مفهوم نسبتا خوب رشد یافته هویت مرتبط است . شخص صاحب حرمت ذات احساس عدم کفایت و حقارت می کند.

 ۴-خودشکوفایی:

خودشکوفایی به توانایی شناخت توانمندیهای بالقوه خود اشاره دارد. این بعد هوش هیجانی تبیین جستجو برای غنا و معنی بخشیدن به زندگی است . تلاش برای شکوفا کردن بالقوه های خود در بردارنده انجام فعالیت های مفرح و معنی دار است و میتواند به معنی تلاش در همه عمر و فعالیت پرشور برای رسیدن به اهداف دراز مدت تعبیر شود خود شکوفایی فرایندی مستمر و پویا برای کسب حداکث رشد تواناییها قابلیتها واستعداد هاست برای داشتن بهترین عملکردو تلاش برای بهتر ساختن خود مربوط است .خود شکوفایی به احساس و غایت از خود وابسته است.

۵- استقلال:

استقلال عبارت است توانایی خود هدایتگری و خود کنترلی در تفکر و عمل و عدم وابستگی عاطفی است افراد مستقلا خود اتکا در برنامه ریزی و تصمیم گیریهای مهم باشد . به هر حال اینان قبل از تصمیم گیری در تصمیم گیری در جستجوی نقطه نظر دیگران بر می ایند و به انها توجه می کنند. مشورت با دیگران لزوما نشانه وابستگی نیست . استقلال اساسا توانایی رفتار خود مختار در مقابل نیاز حفاظت و حمایت است اشخاص مستقل از اتکا به دیگران برای براوردن نیازهای عاطفی شان پرهیز می کنند.

 مستقل بودن به میزان اعتماد به خود  و نیروی درونی و به تمایل برآوردن انتظارات و تعهدات بدون اینکه امیر آنها شوند وابسته است.

۶- همدلی:

همدلی عبارت است از توانایی اگاهی و درک و قدردانی از احساسات دیگران و حساس بودن به اینکه  انها چرا و چگونه و چه چیزی را اینگونه به این طریق احساس می کنند همدلی شدن توانایی یا شناخت هیجانات و عواطف دیگران است. افراد همدل به دیگران

توجه دارند و به نگرانی علایق انها توجه نشان می دهند.

۷- روابط بین فردی:

مهارت ارتباط بین فردی شامل توانایی برقراری و حفظ ارتباطات متقابل و عنایت بخشی است که صمیمیت و تعادل محبت از ویژگیهای آن است .

رضایت متقابل شامل تمایلات اجتماعی و معنادار است که بطور بالقوه رضایت بخش و لذت بخش است . از ویژگی های ارتباط مثبت بین فردی – توانایی صمیمیت و محبت و اشتغال دوستی به شخص دیگر است این بعد هم با ضرورت کسب روابط دوستانه با دیگران با توانایی احساس و ارامش در چنین رابطی و داشتن انتظارات مثبت از چنین روابط مثبت مرتبط است . این مهارت اجتماعی عموما نیاز به داشتن حساسیت نسبت به دیگران- تمایل – برقراری ارتباطات و احساس رضایت از این روابط است.

۸-مسولیت پذیری

مسولیت پذیرش اجتماعی نشان دادن خود به عنوان یک عضو سازنده شرکت کننده و همکاری کننده در یک گروه اجتماعی است . این توانایی شامل مسئول  بودن است. حتی اگر شخصا از این رابطه سود برده نشود چنین افرادی دارای وجدان اجتماعی هستند و رفتارهای آنها به صورت پذیرش مسئولیتهای اجتماعی اجتماعی جلوه گری می شود.

خودشکوفایی:

خودشکوفایی به توانایی شناخت توانایی های بالقوه خود اشاره دارد این بهد از هوش هیجانی تبیین جستجو برای غنا و معنی بخشیدن به زندگی است . تلاش برای شکوفا کردن بالقوه های خود در بردارنده انجام فعالیتهای مفرح و معنی دار است و می تواند به معنی تلاش در همه عمر و فعالیت پرشور برای رسیدن به اهداف درازمدت تعبیر شود. خودشکوفایی فرایندی مستمر و پویا برای کسب حداکثر رشد تواناییها- قابلیتها و استعدادهاست . برای داشتن بهترین عملکرد و تلاش برای بهتر ساختن خود مربوط است. خودشکوفایی به احساس و غایت از خود وابسته است است.(همان منبع)

۹- حل مسئله :

حل مسئله توانایی شناسایی و تعریف مشکلات است و ماهیتا چند مرحله است که شامل این توانایی ها می باشد.

الف- احساس وجود مشکل و احساس داشتن کفایت و انگیزه کافی برای مقابله موثر با آن .

ب- تعریف و تدوین مشکل تا حد امکان.(مثلا روش مشکل گشایی گروهی)

ج- تصمیم گیری و انجام یکی از راه حلها (بررسی دلایل موافقت و مخالفت همه را حل و انتخاب بهترین مسیر بار عمل حل مسئله با وظیفه شناسی – منظم بودن- روش مند بودن و نظامداری در دنبال کردن و رسیدن به مشکل مربوط است.

۱۰-واقعیت سنجی:

واقعیت سنجی توانایی ارزیابی انطباق بین انچه تجربه می شود و انچه عینا وجود دارد می باشد. سنجش میزان انطباق بین آنچه که فرد تجربه کرده و انچه واقعا وجود دارد شامل تحقیق درباره شواهد عینی برای تائید- توجیه و اثبات احساسات- ادراکات و اندیشه هاست . یکی از جنبه های این عامل میزانی از شواهد واضح ادراکی در تلاش برای ارزیابی و سازگاری با موقعیت هاست . آن شامل توانایی تمرکز و دقت در بررسی راههای سازگاری با موقعیت پیش امد است

۱۱- انعطاف پذیری:

انعطاف پذیری توانایی منطبق ساختن عواطف و افکار و رفتار با موقعیت ها و شرایط دائما در حال تغیر است این بعد از هوش هیجانی به توانایی کلی فرد در سازگاری با شرایط  نا آشنا – غیر قابل پیش بینی و پویا بر میگردد.

۱۲- تحمل فشار:

تحمل فشار عبارت است از توانایی مقاومت در برابر رویدادها و موقعیت های فشارزا بدون توقف از طریق سازگاری فعال مثبت در برابر فشار این توانایی به معنی پشت سر گذاشتن موقعیت های مشکل ساز بدون از پا در امدن است .

این توانایی مبتنی است بر:

الف- قابلیت انتخاب روشهایی برای سازگاری با فشار(یعنی چاره جو و موثر بودن و توانایی یافتن روشهای مناسب و آگاهه از نحوه انجام آنهاست)

ب- به طور کلی تمایل خوش بینانه به تجارب جدید و تمایل به داشتن توانایی غلبه بر مشکل موجود(یعنی باور داشتن توانایی در برخورد و مقابله با این موقعیتها )

ج- این احساس که می تواند موقعیت فشار را کنترل کند یا بر ان تاثیر بگذارد (یعنی حفظ ارامش داشتن کنترل)

۱۳- کنترل تکانه:

 کنترل تکانه یعنی توانایی مقاومت یا به تاخیر انداختن تکانه سائق با وسوسه انجام عملی است این توانایی شامل پذیرش تکانه های پرخاشگرانه و خود دار بودن و کنترل خشم – پائین بودن تحمل ناکامی- ناتوانایی در کنترل مشکلات – و رفتارهای تند و غیر قابل پیش بینی تجلی می کند.

۱۴- شادکامی:

 شادکامی توانایی راضی بودن از زندگی خود –د لذت بردن از خود و دیگران- و شاد بودن است این توانایی شامل ارضای توانایی های خود – خوشنودی کلی و توانایی لذت بردن از زندگی است افراد شادمان اغلب احساس خوب و راحتی چه در محیط کار و چه در اوقات فراقت دارند شادکامی با احساس کلی شادی و نشاط مرتبط است شادکامی پیامد جانبی یا شاخص مهم درجه کلی هوش هیجانی و عملکرد هیجانی فرد است .

۱۵- خوشبختی:

 خوشبختی توانایی نگاه کردن به طرف روشن زندگی و حفظ یک نگرش مثبت حتی در رویاروی با بد اقبالی است. خوشبختی نشان دهنده ی امید به زندگی و رویکرد مثبت به زندگی روزمره است . خوشبختی برعکس بد بینی که یکی از نشانه های رایج افسردگی است می باشد.

کفایت هیجانی

کفایت هیجانی طبق تعریف مارنی عبارت است از کارایی شخص در موقعیت های تبادل اجتماعی هیجانی منظور از کارایی شخصی که در این تعریف مطرح شده در برگیرنده ای باور شخص به داشتن ظرفیت و مهارتهای که برای تحقق اهداف لازم اشاره دارد.

پامد مطلوب در ارزشها و باور های فرهنگی انعکاس پیدا می کند از طرف دیگر بحث کارایی شخصی در زمینه تبادلات اجتماعی هیجانی بکار می رود . این نکته مدنظر است که چه طور افراد می توانند به موقعیتهای هیجانی پایان دهند در حلی که همزمان به طور راهبردی دانش خود را درباره هیجانها وابزار هیجانی در روابط بین فردی با دیگران بکار می برند مثل اینکه آنها بتوانند تبادل بین فردیشان را مورد بحث قرار داده و تجارب هیجانی در مورد اهداف پیامدهای مطلوب برای فردی که از لحاظ هیجانی با کفایت تلقی میشود باتعهدات اخلاقی فرد یکپارچه خواهد شد.(کاروبین مارنی ۱۹۹۹به نقل از بار-ان)

کفایت هیجانی پخته طبق تعریف فرض می کند که ویژگیهاوارزشهای اخلاقی عمقا بر پاسخ های هیجانی شخص تاثیر می گذارد به نحوی که یکپارچگی شخص را ارتقا می دهد کفایت هیجانی پخته بایستی بیانگر خرد باشد واین خردمندی به همراه خود ارزشهای اخلاقی فرهنگی را حمل می کند.

هوش عمومی

براساس مطالعات دانیل گامن در بهترین شرایط همبستگی اندکی(۷%)بین هوش عمومی وبرخی از ابعاد هوش هیجانی وجود دارد بطوری که میتوان ادعا کرد آنها عمدتا ماهیت مستقل دارندوقتی افرادی دارای هوش عمومی بالا در زندگی تقارا می کنند وافراد دارای هوش متوسط به طور شگفت اتگیزی پیشرفت می کنند شاید بتوان آن رابه هوش هیجانی بالای آنان نسبت داد(گلمن ۱۹۹۵)

نظریه پردازان هوش هیجانی هوش بهره  به ما میگویند که چه کار میتوانیم انجام دهیم در حالی که هوش هیجانی می گوید شامل توانایی ما برای یادگیری تفکر منطقی وانتزاعی می شود در حالی که هوش هیجانی شامل توانایی ما در جهت خود آگاهی هیجانی آن شامل مهارتهای ما در شناخت احساس خود ودیگران ومهارتهای کافی در ایجاد روابط سالم با دیگران وحس مسئولیت پذیری در مقابل وظایف میباشد .

بار-ان(۱۹۹۹)درپی یافتن پاسخی برای این سوال که چرا برخی از افراد نسبت به برخی دیگر در ابعاد مختلف زندگی موفقترند به تحقیقات بسیاری دست زده است این سوال لزوم مرور کامل عواملی که تصور میشود موفقیت کلی را رقم می زنندعلامت هیجانی را موجب می شوند ایجاب می کند.

بار-ان دریافت که تنها کلیه موفقیت وتنها عامل پیش بینی کننده موفقیت آنها هوش کلی نیست بلکه باید درجستن عوامل دیگر بود(بار-آن ۱۹۹۹)نمره کل هوش هیجانی بر اساس مطالعات پالازو بار-ان همبستگی اندکی (۱۲%)با هوش عمومی نشان داد… ادامه دارد

یادتان باشد هیچ چیز و هیچکس و هیچ رفتار و هیچ گفتاری آنگونه که به ظر می رسد نیست. برگرفته از زبان بدن ایرانی