حفاظت کلام یا حفاظت گفتار

حفاظت کلام

موضوع سخنرانی در شرکتهای دانش بنیان و حفاظتی و امنیتی

سلام علیکم

امروزه با گسترش فن اوریها امکان نفوذ و باز نشر و باز پخش کلام و سخن بسیار بسیار زیاد است تا انجا که حتی می توان به لایه

های پنهان و دوم و سوم کلام نیز می تواند پی ببرد و متاسفانه ما در این راه هیچگونه فعالیت در خور توجهی نداشته ایم.

در این دوره آموزشی کارشناسان و مدیران و معاونان با نحوه حفظ اطلاعات و همچنین ارائه رفتار منسجم در برابر افرادی که با جلب

اعتماد طرف مقابل در صدد  کسب اطلاعات مورد نظر خود هستند آشنا شدند تا در نهایت با مهارت هایی که کسب می کنند از ارائه

اطلاعات حوزه کاری خود به چنین افرادی به شدت ممانعت مدیریت و رهبری نموده و جلوی تخلیه اطلاعاتی را بگیرند.

به نظر می رسد که هر فرد و جامعه ای در هر طبقه و جایگاهی دارای اسراری هستند که دیگران نباید از آن ها مطلع شوند چون

افشای آن ها باعث ورود  لطمه و یا احيانا نابودی آن فرد یا جامعه خواهد شد.

مؤمن متعهد باید در حفظ اسرار خود بکوشد چون طبق روایات کسی را که امروز  دوست میداری شاید فردا دشمنت بشود و زندگی تو

را تیره و تار کند، علاوه بر این وقتی اسراری را در اختیار دیگران گذاشتی دیگر سر  نیست. روایات گوناگون و فراوانی در خصوص

اهتمام ائمه اطهار (عليهم السلام) به امور اطلاعاتی و اسرار داریم که در این زمینه تأکید  داشتند و خود ائمه نیز به شدت آن قواعد را

رعایت می کردند.

نمونه بارز آن رعایت تقیه در زندگی امامان (علیهم السلام) نوعی پنهان  کاری و زندگی مخفیانه برای حفظ جان و دین است.

ودر ادامه فرازهایی از این کارگاه آموزشی

حضرت رسول اکرم (ص) می فرمایند :

هرکس سلامت خواهد ، مراقب گفتار خویش باشد و آنچه بر دل دارد بر زبان نیاورد .

اهمیّت حفاظت کلام

از مـهـمـتـریـن عـوامـلى کـه مـا را در نـبرد با دشمنان اسلام ، با تلفاتى اندک به پیروزى مى رسـانـد و اسـتـکـبار جهانى را در رسیدن به اهداف شومش ناکام مى گذارد، رعایت هرچه تمامتر، حفاظت اطلاعات و مخصوصا حفاظت حرفه ای و هرچه تمامتر کلام است.

و کلام مانند تیری که از چله کمان خارج میشود اما کجا به که و یا به دست چه کسی می افتد و با خود چه تبعاتی دارد نکته بسیار مهمی است که در این کارگاه اموزشی به ان اشاره خواهیم نمود.
سهل انگارى در حفظ اسرار جنگی یا افشاى اسرار، موجب شکست محتمل خواهد بود انچه که شکست المانها و یا فراعنه در مصر و یا ….. را رقم زد همانا عدم حفاظت از کلام و اطلاعات بود و عدم رعایت این مهم باعث  تلفات جبران ناپذیرى خواهد بود.

از ایـن رو عـقل سلیم و شرع مقدس اسلام به ماحکم مى کند که اسرار نه فقط نظامی و اطلاعاتی بلکه اسرار شرکت خانه و خانواده و…. را هر چند بـه نـظـر مـا کـوچـک و بـى اهـمـیـّت و بـى ارزش بـاشد، افشا نکنیم و در اختیار افراد غیر مسئول نگذاریم ، بلکه در حفظ آنها بکوشیم ، زیرا دشمن در پى کسب اطلاعات هرچند بسیار ناچیز و پیش پا افتاده  است . تا با شناخت از نقاط ضعف و قوّت ، ضربه اى اساسى بر ما وارد کند و خود را فاتح میدان نبرد سازد. پس چرا عاقل کند کارى که باز آرد پشیمانى ؟

باید بدانید که از کنار هم چیدن این نکات ریز می توان به اطلاعات فوق العاده ایی پیرامون افراد و حتی کسب و کارها و…. دست پیدا نمود که گاها هم بسیار خطرناک و ویرانگر خواهد بود.

در روایـات اسـلامـى اهمیّت فوق العاده اى به حفظ و کتمان اسرار داده شده و سفارشات مؤ کّدى در این زمینه بیان گردیده است که به برخى از آنها اشاره مى کنیم و این نکته را هم یادآور شویم که این نمونه ها فقط به اطلاعات پیچیده و اسرار نظامی مربوط نیست و ششاید قسمت عمده این مطالب مصادیق بارز حفاظت کلام ارتباط مستقیمی دارد :

۱ـ۹ ـ شکست
امام صادق (ع )به مؤ من طاق فرمود:
((فـَوَاللّهِ لَقـَدْ قـَرُبَ هـذَا الْاءَمـْرِ ثـَلاثَ مـَرّاتٍ فـَاءَذَعـْتُموُهُ، فَاَخَرَّهُ اللّهُ وَ اللّهُ مالَکُمْ سِرٌّ اِلاّ وَ عَدّوکُمْ اَعْلَمُ بِهِ مِنْکُمْ))
بـه خـدا سـوگـنـد سـه بـار ایـن امـر (حـکـومت عدل ) نزدیک شده و بر اثر افشاگرى شما به تاءخیر افتاده است . به خدا شما هیچ سرّى ندارید، جز اینکه دشمنانتان از آن آگاه ترند.

۲ ـ دژ نفوذ ناپذیر
حـفـاظـت اطـلاعات به دژى استوار مى ماند که اندیشه قوى و طرح پیروز را در میان خود دارد. از ایـن رو خـود اطـلاعـات بـایـستى در جاى امن و غیر قابل نفوذ قرار گیرد تا از خطر افشا مصون بماند.
امام صادق (ع )فرمود:
وَالرَّاْىُ بِتَحْصینِ الاَْسْرارِ))
راءى و اندیشه درست آن است که اسرار در پوشش حفاظتى محکمى قرار گیرد.
اگر اطلاعات لو برود و یا افشا شود، پیروزى نیز از دست رفته است .
امـام صـادق (ع )یـک خـطـبه و گفتار طولانى درباره حفظ اسرار خطاب به محمدبن نعمان معروف بـه ((مـؤ مـن طـاق ))دارد. ابـو جـعـفـر مـحـمـد بـن نـعـمـان احـول از بـرازنـده تـریـن اصحاب امام صادق (ع )و در شمار اصحاب سرّ آن جناب است . در این گفتار امام (ص )ضمن گله از دوستان خام و کم ظرفیت خود، اهمیّت تقیّه و حفظ اسرار و اطلاعات را بـیـان مـى کـنـد. تـقـیـّه یـا راز نـگـهـدارى ، از اصـول مـسـلم جـنـگ و از عـوامـل مهمّ پیروزى به شمار مى رود. به دلیل اهمیّت حفاظت اطلاعات و اسرار جنگ ، و وجود نکته هـاى بـسـیـار ظریف و با ارزش در این سفارش امام (ع )، سعى مى کنیم بخش اعظم آن را با تیتر بندى و توضیحى مختصر ذکر کنیم .
۳ ـ نکوهش افشاگرى خـداونـد در قـرآن کـریـم کـسـانى را که اخبار و اطلاعات را افشا مى کنند و راز دار نیستند، سخت نکوهش کرده است ابو جعفر مى گوید: امام صادق (ع )به من فرمود:
((اِنَّ اللّهَ عـزَّوجـَل عـَیَّر اَقـْوامـاً فـِى الْقُرآن بِالاِذاعَه ، فَقُلْتُ لَهُ: جُعِلْتُ فِداکَ، اَیْنَ قالَ؟ قالَ قـَوْلُهْ: ((وَ اِذا جـاءَهـُمْ اَمـْرٌ مـِنَ الاَْمـْنِ اَوِ الْخَوْفِ اَذاعُوا بِهِ وَ لَوْ رَدُّوه اِلَى الرَّسُولِ وَ اِلى اُولىِ الاَْمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَذّین یَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ))
خداوند عزوجل در قرآن گروههایى را به جرم افشاى اسرار و اطلاعات سرزنش کرده است .گفتم : قربانت ، کجا؟ فرمودند: در این آیه : و هنگامى که خبرى از پیروزى یا شکست در جنگ به آنها بـرسـد، (بـدون تحقیق ) آن را شایع و افشا مى کنند. در حالى که اگر آن (خبر) را به پیامبر (ص ) و پـیـشـوایـان (و فـرمـانـدهـان که قدرت تشخیص کافى دارند) ارجاع دهند، از ریشه هاى مسائل آگاه خواهند شد.
افشاگر، شمشیر بر امام کشیده است
امام صادق (ع ) فرمود:
((اَلْمُذیعُ عَلَیْنا سِرُّنا کَالشّاهِرِ بِسَیْفِهِ عَلَیْنا، رَحِمَ الّلهُ عَبْدا سَمِعَ بِمَکْنُونِ عِلْمِنا فَدَفَنَهُ تَحْتَ قَدَمَیْهِ))
کـسى که اسرار ما را فاش سازد، چون کسى است که شمشیر به روى ما کشیده است . خدا بر آن بنده رحمت آرد که چون علم نهانى (و سرّى ) مارا بشنود آن را زیر قدمهاى خود دفن کند.
اشرار امّت
شـرورتـرین افراد امّت اسلامى کسانى اند که زبانشان را حفظ نمى کنند و آنچه از اسرار مى دانند براى دیگران بازگو مى کنند.
امام صادق (ع ) فرمود:
((وَ اللّه اِنـّى لَاءَعـْلَمُ بـِشـَرارِکـُمْ مـِنَ الْبَیْطارِ بِالدَّوابِ، شِرارِکُمُ الَّذینَ لایَقْرَؤُُونَ الْقُرْآنَ اِلاّ هَجْرا وَ لایَاءْتُوُن الصَّلا ه اِلّ ا دَبْرا وَ لایَحْفَظوُن اَلْسِنَتِهِمْ
بـه خـدا سـوگـنـد، مـن بـدکـاران شـمـا را مـى شـناسم بهتر از بیطار که چهار پا را بشناسد. بدکرداران شما آنهایند که قرآن نخوانند جز نا هنجار، نماز نگزارند جز آخر وقت ، و زبان خود نگه ندارند.
۴ ـ راز، سپر مؤ من
اسرار، سپر مؤ من هستند و او را از خطرات و شبیخون دشمن و غافلگیر شدن حفظ مى کند.
امام صادق (ع ) فرمود:
((یَا بْنَ النُّعْمانِ اِنّى لاَُحَدِّثُ الرَّجُلَ مِنْکُمْ بِحَدیثٍ فَیَتَحَدَّثَ بِهِ عَنّى فَاُسْتُحَلَّ بِذلِکَ لَعْنَتَهُ وَ الْبَراءَه مِنْهُ فَاِنَّ اَبى کانَ یَقُولُ: وَاَىُّ شَىْءٍ اَقَرُّ لِلْعَیْنِ مِنَ التَّقِیَه . اِنَّ التَّقیَه جُنَّه الْمُؤْمِنْ وَ لَوْ لاَ التَّقیِه ما عُبِدَ اللّهُ))
اى پسر نعمان ! من گاه به یکى از شما سخنى (محرمانه ) مى گویم . او افشا مى کند و مستوجب لعـنـت و بـیـزارى مـن مى شود، پدرم فرمود: چه چیز چون تقیّه (و راز نگهدارى ) مایه روشنایى چشم است ؟ تقیّه و حفظ اسرار، سپر مؤ من است ، اگر تقیّه نبود (قدرتها و دشمنان ، اساس دین را در هم ریخته بودند و) خدا پرستى از میان رفته بود.
۵ ـ افشاى راز، گناهى سنگین تر از قتل
افـشـاى اسـرار، گـنـاهـى فـراتـر از کـشـتـن و قـتـل نـفـس اسـت ، زیـرا قـاتـل در نـهـایت مى تواند یک نفر از فرماندهان و یا تعدادى از افراد را بکشد. امّا چون اسرار محفوظ است ، بقیه افراد حرکت را ادامه داده و عملیات را به پایان مى برند، در حالى که اگر کسى اسرار عملیات و اطلاعات مربوط به سازمان و یا شیوه کار و طرح عملیات را افشا کند و دشـمـن از آن آگـاه گـردد، مـوجـب شـکست همه افراد مى شود و در حقیقت با همدستى دشمن دست به قـتـل و غـارت گـسـتـرده اى زده اسـت . (زیـرا اگـر اطلاعات او نبود، دشمن قدرت چنین تهاجمى را نداشت .)
امام صادق (ع ) فرمود:
((یَا بْنَ النُّعْمانِ! اِنَّ الْمُذیعَ لَیْسَ کَقاتِلِنا بِسَیْفِهِ بَلْ هُوَ اَعْظَمُ وِزْراً بَلْ هُوَ اَعْظَمُ وِزْراً، بَلْ هُوَ اَعْظَمُ وِزْراً))
اى پـسـر نـعـمـان ! افـشـاگـر راز مـا هـمـچـون کـسـى نـیـسـت کـه بـا شـمـشـیـرش مـا را بـه قتل برساند، بلکه گناهش بیشتر است ، گناهش بیشتر است ، گناهش بیشتر است .
یا بْنَ النُّعْمانِ! اِنَّهُ مَنْ رَوى عَلَیْنا حَدیثاً، فَهُوَ مِمَّنْ قَتَلْنا عَمْداً وَ لَمْ یَقْتَلْنا خَطاءا))
پسر نعمان ! هر که حدیثى به زیان ما نقل کند، ما را بعمد کشته است ، نه بخطا.
۶ ـ سکوت رمز بندگى امام صادق (ع ) فرمود:
((اِنَّ مـَنْ کـانَ قـَبـْلَکـُمْ کـانـُوا یـَتعَلَّمُونَ الصَّمْتَ وَ اَنْتُم تَتَعَلَّمُونَ الْکَلامَ کانَ اَحَدُهُمْ اِذا اءَرادَ التَّعبُّدَ یَتَعلَّمُ الصَّمْتَ قَبْلَ ذلِک بِعَشْرِ سِنین فَاِنْ کانَ یُحْسِنَهُ وَ یَصْبَرَ عَلَیْهِ تَعَبَّدَ وَ اِلاّ قال : ما اءَنَا لِما اَروُم بِاَهلٍ اِنَّما یَنْجُو مَنْ اَطالَ الصَّمْتَ عَنِ الْفَحْشاءِ))
پـیـشـیـنـیـان خـاموشى را فرا مى گرفتند، چنان که شما سخن را. آنگاه که کسى مى خواست به عبادت پردازد، نخست ده سال تمرین سکوت مى کرد، اگر از عهده بر مى آمد و مى توانست صبر کند، عبادت پیشه مى کرد و گرنه مى گفت : من شایسته این مقصد نیستم ، آن کس نجات یابد که مدّتها از گفتار نابجا دم فرو بندد.
امیر مؤ منان (ع )خطاب به امام حسن (ع )مى فرماید:
((وَ تـَلافـیـکَ مـا فـَرَطَ مـِنْ صـَمـْتـِکَ اَیـْسَرُ مِنْ اِدْراکِکَ مافاتَ مِنْ مَنْطِقِکَ وَ حِفْظِ ما فِى الْوِعاءِ بِشَدِّالْوِکاءِ … وَالْمَرْءُ اَحْفَظُ لِسِرِّهِ وَ رُبَّ ساعٍ فی ما یَضُرُّهُ مَنْ اَکْثَرَ اَهْجَرَ))
و تدارک و به دست آوردن چیزى که به واسطه سکوت و صمت از دست رفته ، آسان تر است از دریـافـتـنى که با سخن گفتن از دست رفته است . (زیرا سخن در اختیار تو است . تا زمانى که نـگـفـتـه بـاشـى ، و چـون گـفـتى تو در اختیار آنى ، پس خاموشى بهتر از پرگویى است . و نـگـاهـدارى چـیـزى کـه در ظرف است به استوارى بند آن است (اگر بند مشک سست باشد آب مى ریـزد و از بـیـن مـى رود، همچنین اگر بند زبان شخص محکم نباشد، سخن بیجا از آن بیرون مى آیـد و رازى بـر مـلا مى شود) … و مرد راز خود را بهتر نگه مى دارد (چون کوشش براى پنهان داشـتـنـش از دیـگـرى بـیشتر است .) و بسا کوشش کننده در چیزى است که او را زیان مى رساند، پرگو هرزه گو مى شود.
۷ ـ محافل دوستانه
بیشتر اوقات اخبار و اسرار در محافل دوستانه مطرح شده ولو مى رود. امام صادق (ع ) فرمود:
((وَ لا تـَطَّلِعْ صـَدیـقـَکَ مِنْ سِرِّکَ اِلاّ عَلى ما لَوِ اطَّلَعَ عَلَیْهِ عَدُوُّکَ لَمْ یَضُرُّکَ، فَاِنَّ الصّدیقَ قَدْ یَکُونُ عَدُوُّکَ یَوْماً))
پـسـر نـعمان ! تنها اسرارى را با دوست خود در میان گذار که اگر دشمن هم اطلاع یابد زیانت نرساند که ممکن است دوست نیز روزى دشمن شود.
شاعر مى گوید:
زنهار مکن تکیه کلّى بر یار
راز دل خود ز دوست پنهان مى دار
روزى شود که دوست دشمن گردد
برگردد و دشمنى کند آخر کار
بطانه (محرم اسرار)
مـؤ مـن بـایـد هوشیار و زیرک باشد و هر کسى را محرم اسرار خویش نگیرد. بخصوص دشمنان اسـلام کـه کـیـنـه اى دیـریـنـه از مـسـلمانان در دل دارند. قرآن کریم مؤ منان را هشدار مى دهد مى فرماید:
((یـا اَیُّهـَا الَّذیـنَ آمـنـوا لا تـَتَّخـِذُوا بـِطانَه مِنْ دُونِکُمْ لا یَاءْلُونَکُمْ خَبالاً وَدُّوا ما عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبـَغـْضـاءُ مـِنْ اَفـْواهـِهـِمْ وَ مـا تـُخـْفـى صـُدوُرهـُمْ اَکـْبـَر قـَدْبـَیـَنـّا لَکـُمُ الْآیـاتِ اِنْ کـُنـْتُمْ تَعْقِلُونَ))
اى کسانى که ایمان آورده اید! محرم اسرارى از غیر خود، انتخاب نکنید! آنها از هر گونه شرّ و فـسـادى دربـاره شـما، کوتاهى نمى کنند. آنها دوست دارند شما در رنج و زحمت باشید. (نشانه هـاى ) دشـمـنـى از دهـان (و کـلام ) شـان آشکار شده ؛ و آنچه در دلهایشان پنهان مى دارند، از آن مـهـمـتـر اسـت . ما آیات (و راههاى پیشگیرى از شرّ آنها) را براى شما بیان کردیم اگر اندیشه کنید!
۸ ـ عذاب دنیوى و اخروى بـرخـى افـراد سـست ایمان که به افشاى اسرار دست مى زنند، باید بدانند که عذاب الهى در دنیا و آخرت در تعقیب آنان است .
امام صادق (ع ) فرمود:
((یـَابـْنَ النُّعـمـانِ … وَ مـَنِ اسـْتَفْتَحَ نَهارَهُ بِاِذاعَه سِرِّنا سَلَّطَ اللّهُ عَلَیْهِ حَرَّ الْحَدیدِ وَ ضیقَ (عَلَیْهِ الَْمحابِسِ).))
اى فـرزنـد نـعـمـان ! کـسـى کـه روزش را بـا افشاى اسرار ما آغاز کند، خدا بر او آهن و تنگى زنـدانـهـا را مـسـلّط خـواهـد کـرد. (یـعـنـى در دنـیـا بـه جـزاى عمل ننگین خود خواهد رسید، و عذاب آخرت هم پابرجاست .)
۹-اسرار به مثابه خون در رگها

اسرار نظامى به منزله خون در رگهاى بدن است و جریان طبیعى آن باعث ادامه حیات و زندگى است . اگر به جاى جریان یافتن در رگها، به بیرون ریخته شود، بلافاصله منجرّ به مرگ مى شود.
امام صادق (ع )فرمود:
((سِرُّکَ مِنْ دَمِکَ فَلا یَجْرِیَنَّ مِنْ غَیْرِ اَوْداجِکَ))
راز و اسرار تو به منزله خون توست ، پس سعى کن که جز در شاهرگهایت به جریان نیفتد.

و حضرت امام خامنه ای در بیانات اخیر خود به درستی چنین فرمودند که:

… اطلاعات مردم برای شما ناگزیر است. شما با همه سرویس های اطلاعاتی دنیا که بعضی‌شان تجهیزات خیلی پیشرفته دارند فرق دارید. رابطه خود را با مردم محکم کنید. کاری کنید که مردم با شما قربه الی ا… همکاری کنند.

« مهمترین وظیفه مسئولان خدمت به مردم است زیرا فلسفه وجودی حکومت در اسلام، انجام امور مردم و خدمت رسانی به مردم است. عشق ورزی و محبت واقعی به مردم و رفتار همراه با لطف و محبت با آنان از وظایف اصلی مسئولان نظام اسلامی است و مسئولان در برخورد با لغزشهای احتمالی مردم باید همراه با عفو و گذشت برخورد نمایند. چشم‌پوشی از خطاهای قابل اغماض مردم را متفاوت از برخورد با قانون شکنان و گروه‌ها و باندهای خاص منفعت جو و قدرت‌طلب بدانید، منفعت عامه مردم بر منفعت گروه‌های خاص مقدم است و اغماض از خطاها و سودجویی‌های این گروه‌ها و باندها ظلم و بی عدالتی است» می‌بایست آنچنان قوی و قدرتمند عمل کند که خود در مسیر تهمت و اتهام قرار نگیرد و از پذیرفتن رنگها مبرا باشد و بتواند در جامعه‌ای که دشمنان عادت به شیطنت و فریب دارند از ولایت و اصول دینی اسلام و انقلاب و فرزندان آن دفاع کند و طوری عمل کند که مأمن همه اقشار شاغل در دانشگاه باشد. لذا عمل به احکام و موازین شرعی و اسلامی در تمام امور و ترویج فرهنگ مسئولیت‌پذیری و قانونگرایی و رعایت اصول اساسی اسلام یعنی تکریم ارباب رجوع و حفظ آبرو و اسرار بسیار تلاش نموده و با اخلاص عمل کند.

و شاید در یک جمله باید گفت ایشان حفاظت گفتار را در لایه های پنهانی خود ارجح بر بسیاری از امور تلقی مینمایند.

در پایان شاید بد نباشد یک نکته بسیار لطیف را هم بیان کنم که شعر، به لحاظ خاصیت ذاتی خود، دست اشخاص را از تصرف در معنای آن کوتاه می‌کند و بهترین راه حفاظت از کلام و سخن، شعر است. آیادمان باشد هیچ هنرمندی با تمام تلاش و هنر خود نمی‌تواند در کلمات یک شعر وزین تغییر ایجاد کند و همین امر موجب مصونیت اشعار از تحریف و زوال می‌شود و شاید بد نباشد که بیشتر از اشعار و یا امثال در سخنرانی ها و محاوره هایمان استفاده کنیم.